Kultura języka

T

zaliczenie na ocenę

wykład konwersatoryjny, dyskusja, pogadanka

Test podsumowujący zdobytą wiedzę. Warunkiem zaliczenia testu jest poprawna odpowiedź na co najmniej 50% pytań. Student może nie być na zajęciach dwa razy. Każdą kolejną nieobecność należy odrobić.

wypowiedzi studentów podczas zajęć, dyskusja, czynności analityczno-interpretacyjne podejmowane przez słuchaczy.

1. Zagadnienia teoretyczne: różne sposoby definiowania normy językowej; poziomy normy językowej; kryteria poprawności językowej; postawy wobec języka; szczegółowe omówienie różnych kategorii błędów językowych.

2. Poprawność fonetyczna: warianty fonetyczne powstające na skutek upodobnień artykulacyjnych i uproszczeń grup spółgłoskowych a ich ocena normatywna; akcent wyrazowy.

3. Poprawność leksykalna (błędy słownikowe): pleonazmy i tautologie. Mylenie znaczeń wyrazów brzmieniowo podobnych. Naruszenie łączliwości wyrazów.

4. Poprawność leksykalna (błędy frazeologiczne): typy innowacji frazeologicznych. Kontaminacje frazeologiczne. Mylenie znaczenia związków frazeologicznych. Łączliwość składniowa frazeologizmów.

5. Poprawność fleksyjna: wybór niewłaściwego tematu fleksyjnego

lub nieprawidłowej końcówki fleksyjnej. Odmiana nazwisk polskich. Typy deklinacji liczebnika oraz innowacje fleksyjne pojawiające się w ich wzorach.

6. Poprawność składniowa: tendencje unifikacyjne w zakresie formy dopełnienia bliższego: biernik a dopełniacz. Zagadnienia poprawnościowe związane z walencją czasownika. Pojęcie skrótu składniowego. Bezokolicznik a rzeczownik odsłowny jako dopełnienie czasowników modalnych i fazowych. Forma gramatyczna orzecznika wyrażonego rzeczownikiem i przymiotnikiem. Zagadnienia poprawnościowe w zakresie związków zgody (zgodność formalnogramatyczna a semantyczna). Składnia liczebników polskich

i innych określeń ilościowych. Użycie imiesłowowych równoważników zdań. Szyk wyrazowy w języku polskim.

7. Poprawność stylistyczna: pojęcie stylu. Błąd leksykalny a błąd stylistyczny. Dobór środków językowych a funkcja wypowiedzi i rodzaj sytuacji komunikacyjnej. Używanie elementów oficjalnych w wypowiedziach potocznych. Używanie elementów potocznych w wypowiedziach mówionych i pisanych o charakterze publicznym. Naruszanie zasad jasności, prostoty i zwięzłości stylu.

8. Jak pisać przystępnie. O zasadach prostego języka.

Literatura podstawowa:

D. Buttler, H. Kurkowska, H. Satkiewicz, Kultura języka polskiego, t. 1-2, Warszawa 1986.

H. Jadacka, Kultura języka polskiego. Fleksja, słowotwórstwo, składnia, Warszawa 2019.

A. Markowski, Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, wyd. 2, Warszawa 2018.

A. Markowski, Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN, Warszawa 2019.

K. Mosiołek-Kłosińska (red.), Formy i normy, czyli poprawna polszczyzna

w praktyce, wyd. 2, Warszawa 2014.

Literatura uzupełniająca:

I. Bartmińska, J. Bartmiński, Słownik wymowy i odmiany nazwisk obcych, Olsztyn 1992.

M. Bańko (red.), Polszczyzna na co dzień, Warszawa 2006.

M. Bańko, O normie i błędzie, [w:] „Poradnik Językowy” 2008, nr 5.

S. Bąba, Innowacje frazeologiczne współczesnej polszczyzny, Poznań 1989.

M. Brzezina, Wariancja rodzaju gramatycznego rzeczowników nieżywotnych

w potocznej polszczyźnie, Wrocław 1982.

M. Bugajski, Językoznawstwo normatywne, Warszawa 1993.

K. Burska, B. Cieśla (red.), Poprawność językowa w praktyce. Zbiór ćwiczeń, Łódź 2019.

A. Cegieła, A. Markowski, Z polszczyzną za pan brat, Warszawa 1982.

J. Grzenia, Słownik nazw geograficznych z odmianą i wyrazami pochodnymi, Warszawa 2008.

H. Jadacka, System słowotwórczy polszczyzny (1945–2000), Warszawa 2001.

H. Jadacka, A. Markowski, D. Zdunkiewicz-Jedynak, Poprawna polszczyzna. Hasła problemowe, Warszawa 2008.

A. Kubiak-Sokół (oprac.), Poprawnie po polsku. Poradnik językowy PWN, Warszawa 2007.

A. Kubiak-Sokół (oprac.), Piszemy poprawnie. Poradnik językowy PWN, Warszawa 2008.

M. Łaziński, Słownik nazw miejscowości i mieszkańców, Warszawa 2007.

A. Markowski, Jak dobrze mówić i pisać po polsku, Warszawa 2000.

A. Markowski, R. Pawelec (red.), Oblicza polszczyzny, Warszawa 2015.

K. Michalewski, Neologizm, neosemantyzm, metafora, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN” XXXVIII, 1993.

J. Miodek, O normie językowej, [w:] Współczesny język polski, J. Bartmiński (red.), Wrocław 1993.

J. Miodek, Słowo jest w człowieku. Poradnik językowy, Wrocław 2007.

W. Pisarek (red.), Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci, red. W. Pisarek, Kraków 1999.

A. Wierzbicka, Kultura języka polskiego. Praktyczne ćwiczenia, Łódź 2001.

A. Wilkoń, Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny, Katowice 1981.

D. Zdunkiewicz-Jedynak, Wykłady ze stylistyki, Warszawa 2010.

T

T

Ćwiczenia praktyczne (metoda umożliwia osiągnięcie następujących efektów: 01DM-1A_U01, 01DM- 1A_U03, 01DM- 1A_U07, 01DM- 1A_U08), dyskusja (01DM-1A_U01, 01DM- 1A_U03; 01DM- 1A_K03, 01DM- 1A_K05), prezentacja multimedialna (01DM- 1A_W01), elementy wykładu (01DM- 1A_W04, 01DM- 1A_W05).

Kolokwium sprawdzające efekty kształcenia, są oceniane jako:

1.niedostateczny (2) – przy osiągnięciu przez studenta wyniku testu sprawdzającego wiedzę w granicach 0%-59,9% ogółu punktów

2. dostateczny (3) – przy osiągnięciu przez studenta wyniku testu sprawdzającego wiedzę w granicach 60% - 74,9% ogółu punktów

3. dostateczny plus (3,5) – przy osiągnięciu przez studenta wyniku testu sprawdzającego wiedzę w granicach 75%-79,5% ogółu punktów

4. dobry (4) – przy osiągnięciu przez studenta wyniku testu sprawdzającego wiedzę w granicach 80% – 89,9% ogółu punktów

5. dobry plus (4,5) – przy osiągnięciu przez studenta wyniku testu sprawdzającego wiedzę w granicach 90%-95,9% ogółu punktów

6. bardzo dobry (5) – przy osiągnięciu przez studenta wyniku testu sprawdzającego wiedzę w granicach 96% – 100% ogółu punktów

Aby uzyskać zaliczenie z oceną pozytywną studenci muszą uczestniczyć w zajęciach regularnie i aktywnie (maksymalnie dwie nieobecności); wykonywać zadane prace domowe; napisać kolokwia.

Kolokwia pisemne sprawdzają wszystkie efekty kształcenia z zakresu WIEDZY oraz UMIEJĘTNOŚCI (01DM- 1A_W01, 01DM- 1A_W04, 01DM- 1A_W05; 01DM-1A_U01, 01DM- 1A_U03, 01DM- 1A_U07, 01DM- 1A_U08).

I. Pojęcie kultury języka; innowacja językowa a błąd językowy; kryteria oceny innowacji językowych; norma wzorcowa i norma użytkowa.

II. Poprawność interpunkcyjna

III. Fleksja: kategoria rodzaju gramatycznego; związek znaczenia rzeczownika i określonej formy fleksyjnej; odmiana nazwisk polskich i obcych

IV. Składnia: tendencje w zakresie formy dopełnienia bliższego: biernik a dopełniacz; zagadnienia poprawnościowe w zakresie związków zgody; skróty składniowe; szyk przydawek; szyk elementów w zdaniu; wyrazy funkcyjne; użycie imiesłowów; składnia liczebników i innych określeń ilościowych; odmiana i składnia zaimków.

V. Leksyka: kryteria oceny poprawności doboru leksykalnego; struktury analityczne i ich nacechowanie stylistyczne; pleonazmy i tautologie; dobór właściwego synonimu; wyrazy modne i szablon leksykalny; pojęcie łączliwości wyrazu; naruszenie łączliwości wyrazów; błędy w użyciu frazeologizmów.

H. Jadacka, Kultura języka polskiego. Fleksja. Słowotwórstwo. Składnia, Warszawa 2005.

A. Markowski, Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, Warszawa 2005.

Piszemy poprawnie. Poradnik językowy PWN, Wybór i oprac. A. Kubiak-Sokół, Warszawa 2017.

Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN, red. A. Markowski, Warszawa 1999.

Wielki słownik ortograficzny PWN z zasadami pisowni i interpunkcji, red. E. Polański, Warszawa 2003.

http://sjp.pwn.pl/poradnia

http://www.rjp.pan.pl/

T

T

T

T

T

T