UNIWERSYTET ŁÓDZKI - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Wiedza o współczesnym języku polskim (fonetyka i fonologia)

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 0100-PL100A
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (brak danych)
Nazwa przedmiotu: Wiedza o współczesnym języku polskim (fonetyka i fonologia)
Jednostka: Wydział Filologiczny
Grupy:
Punkty ECTS i inne: 0 LUB 3.00 (w zależności od programu) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: (brak danych)
Forma studiów:

stacjonarne

Wymagania wstępne:

Podstawowa wiedza szkolna o polskiej fonetyce.

Skrócony opis:

Celem zajęć jest uzyskanie uporządkowanej wiedzy o systemie fonologicznym współczesnej polszczyzny oraz wykorzystaniu środków fonologicznych w systemie morfologicznym języka polskiego.

Efekty uczenia się:

Student zna i rozumie:

1) miejsce i znaczenie fonologicznego i morfonologicznego podsystemu języka w jego ogólnej strukturze oraz w procesie komunikacji językowej (01P-1A_W01)

2) podstawowe pojęcia z zakresu fonetyki, fonologii i morfonologii (01P-1A_W02)

3) zasady opisu głosek polskich i funkcjonowania polskiego systemu fonologicznego i morfonologicznego (01P-1A_W02; 01P-1A_W03; 01P-1A_W04)

4) główne tendencje rozwojowe w zakresie systemu fonologicznego współczesnej polszczyzny (01P-1A_W02; 01P-1A_W03; 01P-1A_W04)

5) specyfikę przedmiotową i metodologiczną badań językoznawczych w odniesieniu do jego podsystemu fonologicznego i morfonologicznego (01P-1A_W01)

Student potrafi:

1) posługiwać się terminologią językoznawczą niezbędną do opisu fonologicznej i morfonologicznej płaszczyzny współczesnego języka polskiego (01P-1A_U03)

2) wyszukiwać, analizować i opisywać zjawiska fonetyczne oraz samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać umiejętności badawcze (01P-1A_U01; 01P-1A_U04)

3) mówić zgodnie z prawidłami wymowy polskiej i korygować wypowiedzi innych osób pod tym kątem, odwołując się przy tym do posiadanej wiedzy lingwistycznej (01P-1A_U05)

4) rozstrzygać wątpliwości w zakresie poprawnej wymowy polskiej (01P-1A_U02; 01P-1A_U04)

5) przygotować typową pracę pisemną oraz wystąpienie ustne w języku polskim z zakresu fonetyki, fonologii i morfonologii współczesnej polszczyzny z wykorzystaniem podstawowych ujęć teoretycznych i analizy językoznawczej (01P-1A_U07; 01P-1A_U08; 01P-1A_U01)

6) współpracy w grupie w zakresie organizowania jej pracy oraz wchodzenia w wyznaczone role (01P-1A_U012)

Student jest gotów do:

1) werbalizowania własnej opinii i obrony własnego stanowiska, krytycznego myślenia i rozwiązywania problemów (01P-1A_K01)

2) samooceny w zakresie sprawności językowej, wrażliwość na słowo, odpowiedzialności za język jako podstawowe źródło kultury i tożsamości narodowej (01P-1A_K02; 01P-1A_K04)

3) określania priorytetów służących realizacji wyznaczonego przez siebie lub innych zadania (01P-1A_K03)

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2021/2022" (zakończony)

Okres: 2021-10-01 - 2022-01-23
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia konwersatoryjne, 30 godzin więcej informacji
Wykład, 15 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Ewa Szkudlarek-Śmiechowicz
Prowadzący grup: Anna Sokół-Klein, Ewa Szkudlarek-Śmiechowicz
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Ocena zgodna z regulaminem studiów
Ćwiczenia konwersatoryjne - Ocena zgodna z regulaminem studiów
Wykład - Zaliczenie
Czy ECTS?:

T

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2020/2021" (zakończony)

Okres: 2020-10-01 - 2021-02-07
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia konwersatoryjne, 30 godzin więcej informacji
Wykład, 15 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Ewa Szkudlarek-Śmiechowicz
Prowadzący grup: Elwira Olejniczak, Edyta Pałuszyńska, Anna Sokół-Klein, Ewa Szkudlarek-Śmiechowicz
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Ocena zgodna z regulaminem studiów
Ćwiczenia konwersatoryjne - Ocena zgodna z regulaminem studiów
Wykład - Zaliczenie
Czy ECTS?:

T

Metody dydaktyczne:

Wykład, prezentacja, metody ćwiczeniowo-praktyczne (ćwiczeń przedmiotowych), dyskusja, elementy wykładu konwersatoryjnego

Sposoby i kryteria oceniania:

Wykład: zaliczenie (na podstawie obecności; egzamin po III semestrze).

Konwersatorium: zaliczenie na ocenę (ocena semestralna konwersatorium uwzględnia: oceny z kolokwiów, ćwiczeń przedmiotowych oraz aktywność na zajęciach).

Ocena końcowa przedmiotu = 100% oceny z konwersatorium.

Studenta obowiązuje obecność na wykładzie (dopuszczalna jedna nieobecność) i konwersatorium (dopuszczalne dwie nieobecności) oraz aktywny udział w zajęciach, zaliczenie sprawdzianów oraz systematyczne wykonywanie ćwiczeń przedmiotowych..


Treści kształcenia:

A. FONETYKA :

1. Przedmiot i działy fonetyki. Pojęcie głoski. Głoska a litera. Mowa a pismo. Podstawowe zasady pisowni polskiej. Alfabet fonetyczny.

2. Narządy mowy i ich funkcje w procesie mówienia.

3. Charakterystyka artykulacyjna i akustyczna samogłosek polskich i ich klasyfikacja.

4. Charakterystyka artykulacyjna i akustyczna spółgłosek polskich właściwych i ich klasyfikacja. Spółgłoski miękkie. Istota miękkości. Spółgłoski spalatalizowane i palatalne. Asynchroniczna i synchroniczna wymowa spółgłosek spalatalizowanych. Głoski sonorne. Głoski przejściowe (półsamogłoski).

5. Realizacja polskich samogłosek nosowych w różnych kontekstach fonetycznych. Tendencje do odnosowienia i dyftongizacji samogłosek nosowych we współczesnej wymowie polskiej. Wtórne samogłoski nosowe.

6. Upodobnienia fonetyczne, ich istota i klasyfikacja. Uproszczenia grup spółgłoskowych. Wpływ tempa mówienia na procesy asymilacji głosek.

7. Regionalne cechy wymowy. Pojęcie sylaby. Charakterystyka fonetyczna akcentu polskiego. Enklityki i proklityki. Wyjątki od paroksytonicznego akcentowaniu wyrazów.


B. FONOLOGIA:

1. Cechy dystynktywne i konstytutywne dźwięków mowy. Cechy redundantne dźwięków mowy. Pojęcie opozycji fonologicznej. Typy opozycji fonologicznych. Pojęcie fonemu. Fonem a głoska. Alofony. Różne definicje fonemu.

2. Warianty kombinatoryczne i fakultatywne współczesnej polszczyzny ogólnej. Pojęcie korelacji fonologicznej. Korelacje fonologiczne we współczesnej polszczyźnie ogólnej. Neutralizacja opozycji fonologicznych.

3. Ogólna charakterystyka polskiego systemu fonologicznego. Cechy dystynktywne polskich fonemów spółgłoskowych. Korelacje fonologiczne w obrębie spółgłosek. Ważniejsze warianty spółgłoskowe (pozycyjne i fakultatywne). Korelacja dźwięczności i bezdźwięczności. Regionalne różnice w jej neutralizacji (tzw. „warszawska” i „krakowska” wymowa międzywyrazowa). Różne ujęcia korelacji twardych i miękkich spółgłosek wargowych w związku ze zjawiskiem synchronicznej i asynchronicznej realizacji palatalizacji. Różnice w opisach fonologicznych polszczyzny.

4. Cechy dystynktywne polskich fonemów samogłoskowych. Ogólna charakterystyka polskiego systemu wokalicznego. Różne interpretacje stosunku i:y, ich związek z ujęciem opozycji miękkich i twardych spółgłosek wargowych. Jednofonemowość i dwufonemowość nosówek.


C. MORFONOLOGIA:

1. Rola podsystemu morfologicznego w strukturze języka.

2. Pojęcie mofemu, morfu, alomorfu, morfonemu.

3. Alternacje morfonologiczne współczesnego języka polskiego. Zjawisko supletywizmu.


Literatura:

Literatura podstawowa:

Ostaszewska D., Tambor J., Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego, Wrocław 2007

Tambor J., Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego. Ćwiczenia, Warszawa 2007

Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, red. R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel, Warszawa (wyd. drugie, zmienione) 1998

Literatura uzupełniająca:

Dłuska M., Fonetyka polska, Kraków 1950

Gramatyka współczesnego języka polskiego. Fonetyka i fonologia, red. L. Dukiewicz, I. Sawicka, Kraków 1995

Prawidła poprawnej wymowy polskiej, oprac. Z. Klemensiewicz, uzup. S. Urbań-czyk, Kraków 1995

Stieber Z., Historyczna i współczesna fonologia języka polskiego, [tu:] cz. II, Zarys fonologii współczesnej polszczyzny kulturalnej, Warszawa 1968

Trubiecki N. S.: Podstawy fonologii, Warszawa 1970

Wierzchowska B., Fonetyka i fonologia języka polskiego, Wrocław 1980

Wierzchowska B., Wymowa polska, Warszawa 1970

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2019/2020" (zakończony)

Okres: 2019-10-01 - 2020-02-23
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia konwersatoryjne, 30 godzin więcej informacji
Wykład, 15 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Ewa Szkudlarek-Śmiechowicz
Prowadzący grup: Michalina Biernacka, Aleksandra Kujawiak, Edyta Pałuszyńska, Izabela Różycka, Ewa Szkudlarek-Śmiechowicz, Agnieszka Wierzbicka
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Ocena zgodna z regulaminem studiów
Ćwiczenia konwersatoryjne - Ocena zgodna z regulaminem studiów
Wykład - Zaliczenie
Czy ECTS?:

T

Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest UNIWERSYTET ŁÓDZKI.
kontakt deklaracja dostępności mapa serwisu USOSweb 7.1.1.0-4