UNIWERSYTET ŁÓDZKI - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Historia języka polskiego

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 0100-PM302A
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (brak danych)
Nazwa przedmiotu: Historia języka polskiego
Jednostka: Wydział Filologiczny
Grupy:
Punkty ECTS i inne: 0 LUB 6.00 (w zależności od programu) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.
zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: (brak danych)
Forma studiów:

stacjonarne
Wymagania wstępne:

Podstawowa wiedza z zakresu językoznawstwa historycznego
Skrócony opis:

Celem zajęć jest ukazanie warunków i sposobu funkcjonowania języka polskiego w poszczególnych okresach historycznych, jego przeobrażania pod wpływem zmiennych warunków historycznych, społecznych i kulturowych od początku wyodrębnienia polszczyzny etnicznej po koniec XX wieku.
Efekty uczenia się:

Wiedza

1. Student rozumie specyfikę historii języka jako dyscypliny filologicznej oraz zna jej metody badawcze (01P-2A_W01),

2. Potrafi wskazać dyscypliny pokrewne historii języka i wykorzystać ich osiągnięcia w celu lepszego rozumienia przeobrażeń języka oraz interpretacji współczesnych tendencji i zjawisk kulturowych (01P-2A_W02),

3. Sprawnie posługuje się terminologią historycznojęzykową w problematyzowaniu oraz interpretacji różnych tekstów kultury (01P-2A_W03 ),

4. Rozumie możliwości i potrzebę wykorzystania wiedzy z zakresu historii języka w życiu społecznym (01P-2A_W04),

Umiejętności

1. Student potrafi rozwiązywać problemy z zakresu historii języka na podstawie samodzielnej lektury opracowań innych autorów oraz wykorzystując własne kompetencje analityczne, w tym właściwie dobrane narzędzia badawcze (01P-2A_U01, 01P- 2A_U02),

2. Potrafi przeprowadzić analizę językoznawczą tekstów dawnych, właściwie zinterpretować ich znaczenia oraz miejsce w procesie historyczno-kulturowym (01P- 2A_U03),

3. Potrafi merytorycznie argumentować, wykorzystując własne poglądy oraz poglądy innych autorów, formułować wnioski oraz tworzyć syntetyczne podsumowania (01P- 2A_U04),

4. Student potrafi formułować opinie krytyczne na temat zjawisk językowych, wykorzystując wiedzę historycznojęzykową oraz doświadczenia z analizy tekstów dawnych (01P- 2A_U05)

5. Potrafi podejmować tematy z zakresu historii języka w komunikacji ze specjalistami i niespecjalistami w formie prac pisemnych oraz wypowiedzi ustnych (01P- 2A_U06, 01P- 2A_U07, 01P- 2A_U08)

6. Potrafi popularyzować wiedzę z zakresu historii języka (01P- 2A_U09),

Kompetencje społeczne

1. Student jest gotów do krytycznej oceny odbieranych treści z zakresu polonistycznego językoznawstwa historycznego oraz do uznania znaczenia zdobytej wiedzy w rozwiązywaniu problemów poznawczych i praktycznych (01P-1A_K01)

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2021/2022" (zakończony)

Okres: 2021-10-01 - 2022-01-23
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia konwersatoryjne, 30 godzin więcej informacji
Wykład, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Ewa Woźniak
Prowadzący grup: Anetta Gajda, Ewa Woźniak
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Ocena zgodna z regulaminem studiów
Ćwiczenia konwersatoryjne - Ocena zgodna z regulaminem studiów
Wykład - Ocena zgodna z regulaminem studiów
Czy ECTS?:

T
Informacje dodatkowe:

Zajęcia (ćwiczenia konwersatoryjne i wykład) prowadzone w formie zdalnej za pośrednictwem platformy MS Teams.
Metody dydaktyczne:

metoda wykładowa z wykorzystaniem prezentacji multimedialnej, analiza tekstu, rozwiązywanie problemów i dyskusja, lektura samodzielna
Sposoby i kryteria oceniania:

Ze względu na formę zdalną zaliczenie wykładu na podstawie obecności na ocenę dostateczną, uzyskanie wyższej oceny na podstawie przedstawionej pracy pisemnej na wybrany temat przekrojowy z zakresu treści kształcenia przedmiotu.

Zaliczenie ćwiczeń konwersatoryjnych na podstawie przygotowania do zajęć (samodzielna lektura w domu), aktywności na zajęciach (udział w dyskusji) oraz wypowiedzi ustnej (on-line) na temat losowo wybrany z zakresu treści kształcenia przedmiotu.
Metody weryfikacji i oceny stopnia osiągnięcia założonych efektów uczenia się:

wypowiedzi studentów podczas zajęć (referaty, udział w dyskusji), czynności analityczne i interpretacyjne podczas zajęć (wspólna i samodzielna praca z tekstem), praca pisemna
Szczegółowe treści kształcenia:

1. Historia języka w relacji do innych dyscyplin językoznawstwa diachronicznego. Źródła do historii języka.

2. Periodyzacja dziejów polszczyzny.

3. Zmiany w języku w dobie staropolskiej i ich uwarunkowania. Dziedzictwo prasłowiańskie w leksyce polskiej i jego rozwój w okresie średniowiecza. Ranga języków obcych.

4. Czynniki stymulujące przeobrażenia języka w XVI w. Sytuacja języka polskiego w dobie baroku. Przełom oświeceniowy.

5. Refleksja nad językiem w dobie staro- i średniopolskiej.

6. Zjawisko makaronizowania - przyczyny, typy, funkcje, ocena.

7. Socjolekt szlachecki XVII wieku.

8. Dyskusja nad pochodzeniem polskiego języka literackiego.

9. Problemy polskiej grafii i ortografii.

10. Język polski w dobie rozbiorów - prawdy i mity.

11. Dziedzictwo zaborów w polszczyźnie.

12. Sytuacja językowa w Polsce międzywojennej oraz po 1945 roku.
Literatura:

Wybór tekstów z dziejów języka polskiego. Cz. 1. Do połowy XIX w. Cz. 2. Od połowy XIX w., red. M. Cybulski, Łódź 2015.

B. Walczak, Zarys dziejów języka polskiego, Wrocław 1995.

E. Woźniak, Przełomowe dwudziestolecie. Lata 1918-1939 w dziejach języka polskiego, Łódź 2020.

I. Bajerowa, Zarys historii języka polskiego 1939-2000, Warszawa 2005.

Historia języka polskiego jako doświadczenia wspólnotowego, t. 1, red. S. Borawski, M. Cybulski, t. 2, red. S. Borawski, M. Uździcka, Zielona Góra 2021.

S. Dubisz, Język – historia – kultura, t. 1, Warszawa 2002, rozdz. 1. Historia języka jako dyscyplina językoznawcza, s. 1-24; rozdz. 10. Rola łaciny w dziejach polskiej wspólnoty komunikatywnej, s. 213-237.

L.A. Jankowiak, Prasłowiańskie dziedzictwo leksykalne we współczesnej polszczyźnie ogólnej, Warszawa 1997.

S. Urbańczyk, Słownictwo staropolskie a wyższa kultura, w: Prace z dziejów języka polskiego, Wrocław 1979, s. 85-96.

W.R. Rzepka, B. Walczak, Łukasza Górnickiego teoria kultury języka, w: Łukasz Górnicki i jego czasy, Białystok 1993, s. 211-243.

W.R. Rzepka, B. Walczak, Socjolekt szlachecki XVII wieku, w: Barok w polskiej kulturze, literaturze i języku, Kraków 1992, s. 179-188.

T. Brajerski, Ze składni tekstu makaronizowanego, w: tenże, O języku polskim dawnym i dzisiejszym, Lublin 1995, s. 237-240.

T. Lewaszkiewicz, W.R. Rzepka, Uwagi o leksyce makaronicznej w tekstach polskich z XVII wieku, "Z polskich studiów slawistycznych", seria V, cz. I. Językoznawstwo, Warszawa 1978, s. 271-277.

W. Kuraszkiewicz, Makaronizmy w "Pamiętnikach" J. Ch. Paska, w: Barok w polskiej kulturze, literaturze i języku, Kraków 1992.

B. Taras, Czego uczyło kolegium jezuickie, czyli o sprawności językowej siedemnastowiecznego szlachcica, w: Naród. Religia. Język, Łódź 2011, s. 403-414.

T. Lisowski, Pisownia polska. Główne fazy rozwoju, "Kwartalnik Językoznawczy" 2010, 3/4, s. 117-131.

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2020/2021" (zakończony)

Okres: 2020-10-01 - 2021-02-07
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia konwersatoryjne, 30 godzin więcej informacji
Wykład, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Elżbieta Umińska-Tytoń
Prowadzący grup: Anetta Gajda, Elżbieta Umińska-Tytoń, Ewa Woźniak
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Ocena zgodna z regulaminem studiów
Ćwiczenia konwersatoryjne - Ocena zgodna z regulaminem studiów
Wykład - Ocena zgodna z regulaminem studiów
Czy ECTS?:

T
Metody dydaktyczne:

Formy podawcze przekazywane drogą mejlową:

Wykład informacyjny z wykorzystaniem materiałów ilustracyjnych,

prezentacja z nagranym tekstem komentarza,

napisany tekst wykładu.

Konwersatoria prowadzone na platformie Teams
Sposoby i kryteria oceniania:

Ocena z wykładu na podstawie pracy pisemnej na wskazany temat o charakterze przekrojowym.

Ocena z konwersatorium na podstawie sprawdzianów

Na końcową ocenę z przedmiotu składa się 50% oceny z wykładu i 50% oceny z konwersatorium
Szczegółowe treści kształcenia:

1. Historia języka jako dyscyplina naukowa. Metody badawcze. Dyscypliny pokrewne. Rodzaje źródeł. Periodyzacja dziejów języka polskiego.

2. Polszczyzna w dobie staropolskiej. Zakres użycia polszczyzny, rola Kościoła, szkoły, dworu. Język polski w miastach. Wpływy obce.

3. Warunki rozwoju polszczyzny w XVI wieku. Znaczenie humanizmu, reformacji. Wynalazek druku. Rola języków obcych (łacina, jęz. czeski, język włoski).

4. Dyskusja nad pochodzeniem polskiego języka literackiego

5. Język polski w XVII wieku. Sytuacja językowa w Polsce w XVII wieku. Zapożyczenia orientalne. Socjolekt szlachecki. Rozwój stylu retorycznego i potocznego

6. Polszczyzna w „czasach saskich” (opinie językoznawców i ludzi Oświecenia)

7. Język polski w dobie Oświecenia. Reforma szkolnictwa i jej znaczenie dla rozwoju języka polskiego. Działalność KEN ( gramatyki, słowniki, podręczniki). Rozwój stylu naukowego (terminologia polska). Styl klasycystyczny w języku.

8. Polszczyzna pod zaborami. Sytuacja języka polskiego w poszczególnych zaborach. Rusyfikacja i germanizacja i ich skutki.Puryzm językowy, XIX- wieczne poradnictwo językowe;

9. Język polski w XX wieku. Wpływ II wojny światowej na język polski. Przemiany społeczne a język. Rewolucja techniczna a język. Najistotniejsze zmiany w systemie gramatycznym. Rola języka angielskiego we współczesnej polszczyźnie.
Literatura:

Literatura podstawowa:

Z. Klemensiewicz, Historia języka polskiego, cz. 1-3, Warszawa 1961-1972 (i wyd. nast.)

Irena Bajerowa, Zarys historii języka polskiego 1939-2000, Warszawa 2003.

B. Walczak, Zarys dziejów języka polskiego, Poznań 1995

S. Dubisz, Język - historia - kultura (wykłady, studia, analizy), Warszawa 2002

Polszczyzna XX wieku. Ewolucja i perspektywy rozwoju, pod red. S. Dubisza i

S. Gajdy, Warszawa 2001

Literatura uzupełniająca:

Pełny wykaz literatury przedmiotu zob. www.polonistyka.uni.lodz.pl

Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest UNIWERSYTET ŁÓDZKI.
kontakt deklaracja dostępności mapa serwisu USOSweb 7.1.1.0-6