Biologia rozwoju

T

Obowiązkowa obecność na wykładach.

Dopuszczalne są po jednej nieobecności nieusprawiedliwionej na ćwiczeniach z każdej części.

Podające: informacyjny wykład audiowizualny, ,

Eksponujące: pokaz

Poszukujące: dyskusja.

Praktyczne:

1. obserwacja,

2. praktyczne ćwiczenia laboratoryjne.

Na ocenę z ćwiczeń składa się średnia dwóch ocen: z części dotyczącej biologii rozwoju roślin oraz z części dotyczącej zwierząt.

Warunkiem koniecznym zaliczenia ćwiczeń jest:

-uzyskanie pozytywnych ocen z kolokwiów oceniających efekty kształcenia (trzy kolokwia z każdej części),

-prawidłowo prowadzony zeszyt laboratoryjny z pełną dokumentacją (rysunek i opis) każdej przeprowadzonej obserwacji i doświadczenia.

Warunkiem koniecznym przystąpienia do egzaminu jest uzyskanie zaliczenia z ćwiczeń.

Na ocenę z wykładu składa się średnia dwóch ocen z egzaminów pisemnych: z części biologii rozwoju roślin oraz z części dotyczącej zwierząt.

Ocenę końcową z przedmiotu stanowi ocena ważona z wykładu (60%) oraz

z ćwiczeń (40%).

- egzamin końcowy,

- kolokwia,

- krótkie, niezapowiedziane sprawdziany,

- odpowiedzi ustne,

- dyskusja.

Wykład:

Znaczenie biologiczne rozmnażania płciowego. Przemiana pokoleń

u okrytozalążkowych. Płeć roślin i kwiatów. Budowa kwiatu, kwiaty i rośliny jedno- i obupłciowe. Rozwój mikrosporangium. Mikrosporogeneza (mejoza), mikrogametogeneza - powstawanie gametofitu męskiego. Budowa dojrzałego ziarna pyłku ze szczególnym uwzględnieniem sporodermy. Rola tapetum w rozwoju i budowie ziarna pyłku i rodzaje tapetum. Mechanizm otwierania pylników – udział endotecjum. Rozwój gametofitu żeńskiego - typy zalążków, megasporogeneza i typy rozwoju gametofitów żeńskich, budowa dojrzałego woreczka zalążkowego. Faza progamiczna – zapylenie, kiełkowanie ziarna pyłku, ukierunkowany wzrost łagiewki pyłkowej. Budowa łagiewki pyłkowej. Zapylenie – wektory zapylania, samopylność, mechanizmy zapobiegania samozapyleniu. Typy i molekularne mechanizmy samoniezgodnośći zapylenia. Funkcja synergid. Podwójne zapłodnienie (plazmogamia i kariogamia). Mechanizmy zapobiegania politubii

i polispermii. Zarodek, stadia rozwoju zarodka, typy embriogenezy. Kontrola embriogenezy. Bielmo, stopień ploidalności, typy rozwoju, funkcje bielma (związki magazynowane w bielmie, sposoby ich wykorzystywania przez zarodki, nasiona bielmowe, obielmowe i bezbielmowe). Sposoby rozsiewania nasion. Rozwój, budowa i typy owoców. Naturalne i syntetyczne sposoby pozyskiwania owoców beznasiennych.

Zarys historii embriologii oraz wykorzystanie w praktyce osiągnięć tej dziedziny nauki. Rozród na drodze płciowej: powstawanie komórek prapłciowych i gonad. Gametogeneza. Rola hormonów w gametogenezie. Zapłodnienie: warunki i mechanizmy. Odchylenia od kariogamii. Partenogeneza. Rozwój zarodkowy; informacja rozwojowa jaja i segregacja ooplazmy jako jeden z mechanizmów różnicowania. Charakterystyka okresu bruzdkowania i typy bruzdkowania. Ruchy morfogenetyczne, interakcje komórkowe. Gastrulacja; powstawanie listków zarodkowych, narządów pierwotnych. Błony płodowe owodniowców: powstanie, budowa i funkcje. Budowa, funkcja i typy łożysk. Rozwój zarodkowy ssaków: zaburzenia

w rozwoju przez czynniki teratogenne środowiska zewnętrznego (chemiczne, infekcyjne, fizyczne, odżywcze).

Ćwiczenia:

Budowa pąków kwiatowych i kwiatów. Typy zalążni i placentacji. Typy zalążków. Rozwój zalążków anatropowych. Rozwój pylników

i mikrosporogeneza. Różnicowanie gametofitu męskiego

i mikrogametogeneza. Ziarna pyłku oraz wzrost łagiewki pyłkowej. Rozwój różnych typów woreczków zalążkowych. Makrosporogeneza i rozwój mono- i tetrasporowych woreczków zalążkowych. Rozwój, budowa i typy bielma. Rozwój zarodka.

Budowa jajnika i jądra owada i ssaka. Bruzdkowanie u jeżowca, glisty końskiej i płaza. Gastrulacja u jeżowca i płaza. Narządy pierwotne i powstawanie serca u płaza. Gastrulacja i powstawanie narządów pierwotnych u ptaka. Błony płodowe ptaka.

1. Rodkiewicz B., Embriologia roślin kwiatowych, PWN, W-wa, 1973

2. Rodkiewicz B., Śnieżko R., Fyk B., Niewęgłowska B., Tchórzowska D., Biologia Angiospermae, rozwojowa i eksperymentalna, Wyd. UMCS Lublin, 1994

3. Bartel H. 1999. Embriologia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL.

4. Bielańska-Osuchowska Z. 2004. Zarys organogenezy. Różnicowanie się komórek w narządach. Wydawnictwo PWN, Warszawa.

5. Bielańska-Osuchowska Z. 1983. Embriologia. PWRiL, Warszawa.

6. Jura C., Krzanowska H., Rzehak K. 1983. Podstawy embriologii zwierząt. PWN, Warszawa.

7. Jura C., Klag J. 2005. Podstawy embriologii zwierząt i człowieka. Tom 1,2. PWN, Warszawa.

8. LeMoigne A. 1999. Biologia rozwoju. PWN, Warszawa.

9. Nilsson L. 1995. Rodzi się dziecko. PWN, Warszawa.

10. Rodkiewicz B. 1998. Biologia rozwoju w zarysie. PWN, Warszawa.

11. Rugh R, Shettles L.B. 1988. Od poczęcia do narodzin. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa.

12. Kunachowicz A, Sakowicz T (1999) Mechanizmy determinacji płci u roślin. Postępy Biol. Kom. 26:83-99.

13. Bednarska E, Lenartowska M (2003) Mechanizmy samo niezgodności u roślin kwiatowych. Kosmos 52:425-443.

14. Ma H, Sundaresan V (2010) Development of flowering plant gametophytes. Elsevier, ISSN 0070-2153, doi: 10.1016/S0070-2153(10)91013-2.

15.Kasahara RG, Maruyama et. al. (2012) Fertilization recovery after defectiva sperm cell release in Arabidopsis. Curr. Biol. 22:1084-1089.

T

Obowiązkowa obecność na wykładach.

Dopuszczalne są po jednej nieobecności nieusprawiedliwionej na ćwiczeniach z każdej części.

Podające: informacyjny wykład audiowizualny, ,

Eksponujące: pokaz

Poszukujące: dyskusja.

Praktyczne:

1. obserwacja,

2. praktyczne ćwiczenia laboratoryjne.

Na ocenę z ćwiczeń składa się średnia dwóch ocen: z części dotyczącej biologii rozwoju roślin oraz z części dotyczącej zwierząt.

Warunkiem koniecznym zaliczenia ćwiczeń jest:

-uzyskanie pozytywnych ocen z kolokwiów oceniających efekty kształcenia (trzy kolokwia z każdej części),

-prawidłowo prowadzony zeszyt laboratoryjny z pełną dokumentacją (rysunek i opis) każdej przeprowadzonej obserwacji i doświadczenia.

Warunkiem koniecznym przystąpienia do egzaminu jest uzyskanie zaliczenia z ćwiczeń.

Na ocenę z wykładu składa się średnia dwóch ocen z egzaminów pisemnych: z części biologii rozwoju roślin oraz z części dotyczącej zwierząt.

Ocenę końcową z przedmiotu stanowi ocena ważona z wykładu (60%) oraz

z ćwiczeń (40%).

- egzamin końcowy,

- kolokwia,

- krótkie, niezapowiedziane sprawdziany,

- odpowiedzi ustne,

- dyskusja.

Wykład:

Znaczenie biologiczne rozmnażania płciowego. Przemiana pokoleń

u okrytozalążkowych. Płeć roślin i kwiatów. Budowa kwiatu, kwiaty i rośliny jedno- i obupłciowe. Rozwój mikrosporangium. Mikrosporogeneza (mejoza), mikrogametogeneza - powstawanie gametofitu męskiego. Budowa dojrzałego ziarna pyłku ze szczególnym uwzględnieniem sporodermy. Rola tapetum w rozwoju i budowie ziarna pyłku i rodzaje tapetum. Mechanizm otwierania pylników – udział endotecjum. Rozwój gametofitu żeńskiego - typy zalążków, megasporogeneza i typy rozwoju gametofitów żeńskich, budowa dojrzałego woreczka zalążkowego. Faza progamiczna – zapylenie, kiełkowanie ziarna pyłku, ukierunkowany wzrost łagiewki pyłkowej. Budowa łagiewki pyłkowej. Zapylenie – wektory zapylania, samopylność, mechanizmy zapobiegania samozapyleniu. Typy i molekularne mechanizmy samoniezgodnośći zapylenia. Funkcja synergid. Podwójne zapłodnienie (plazmogamia i kariogamia). Mechanizmy zapobiegania politubii

i polispermii. Zarodek, stadia rozwoju zarodka, typy embriogenezy. Kontrola embriogenezy. Bielmo, stopień ploidalności, typy rozwoju, funkcje bielma (związki magazynowane w bielmie, sposoby ich wykorzystywania przez zarodki, nasiona bielmowe, obielmowe i bezbielmowe). Sposoby rozsiewania nasion. Rozwój, budowa i typy owoców. Naturalne i syntetyczne sposoby pozyskiwania owoców beznasiennych.

Zarys historii embriologii oraz wykorzystanie w praktyce osiągnięć tej dziedziny nauki. Rozród na drodze płciowej: powstawanie komórek prapłciowych i gonad. Gametogeneza. Rola hormonów w gametogenezie. Zapłodnienie: warunki i mechanizmy. Odchylenia od kariogamii. Partenogeneza. Rozwój zarodkowy; informacja rozwojowa jaja i segregacja ooplazmy jako jeden z mechanizmów różnicowania. Charakterystyka okresu bruzdkowania i typy bruzdkowania. Ruchy morfogenetyczne, interakcje komórkowe. Gastrulacja; powstawanie listków zarodkowych, narządów pierwotnych. Błony płodowe owodniowców: powstanie, budowa i funkcje. Budowa, funkcja i typy łożysk. Rozwój zarodkowy ssaków: zaburzenia

w rozwoju przez czynniki teratogenne środowiska zewnętrznego (chemiczne, infekcyjne, fizyczne, odżywcze).

Ćwiczenia:

Budowa pąków kwiatowych i kwiatów. Typy zalążni i placentacji. Typy zalążków. Rozwój zalążków anatropowych. Rozwój pylników

i mikrosporogeneza. Różnicowanie gametofitu męskiego

i mikrogametogeneza. Ziarna pyłku oraz wzrost łagiewki pyłkowej. Rozwój różnych typów woreczków zalążkowych. Makrosporogeneza i rozwój mono- i tetrasporowych woreczków zalążkowych. Rozwój, budowa i typy bielma. Rozwój zarodka.

Budowa jajnika i jądra owada i ssaka. Bruzdkowanie u jeżowca, glisty końskiej i płaza. Gastrulacja u jeżowca i płaza. Narządy pierwotne i powstawanie serca u płaza. Gastrulacja i powstawanie narządów pierwotnych u ptaka. Błony płodowe ptaka.

1. Rodkiewicz B., Embriologia roślin kwiatowych, PWN, W-wa, 1973

2. Rodkiewicz B., Śnieżko R., Fyk B., Niewęgłowska B., Tchórzowska D., Biologia Angiospermae, rozwojowa i eksperymentalna, Wyd. UMCS Lublin, 1994

3. Bartel H. 1999. Embriologia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL.

4. Bielańska-Osuchowska Z. 2004. Zarys organogenezy. Różnicowanie się komórek w narządach. Wydawnictwo PWN, Warszawa.

5. Bielańska-Osuchowska Z. 1983. Embriologia. PWRiL, Warszawa.

6. Jura C., Krzanowska H., Rzehak K. 1983. Podstawy embriologii zwierząt. PWN, Warszawa.

7. Jura C., Klag J. 2005. Podstawy embriologii zwierząt i człowieka. Tom 1,2. PWN, Warszawa.

8. LeMoigne A. 1999. Biologia rozwoju. PWN, Warszawa.

9. Nilsson L. 1995. Rodzi się dziecko. PWN, Warszawa.

10. Rodkiewicz B. 1998. Biologia rozwoju w zarysie. PWN, Warszawa.

11. Rugh R, Shettles L.B. 1988. Od poczęcia do narodzin. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa.

12. Kunachowicz A, Sakowicz T (1999) Mechanizmy determinacji płci u roślin. Postępy Biol. Kom. 26:83-99.

13. Bednarska E, Lenartowska M (2003) Mechanizmy samo niezgodności u roślin kwiatowych. Kosmos 52:425-443.

14. Ma H, Sundaresan V (2010) Development of flowering plant gametophytes. Elsevier, ISSN 0070-2153, doi: 10.1016/S0070-2153(10)91013-2.

15.Kasahara RG, Maruyama et. al. (2012) Fertilization recovery after defectiva sperm cell release in Arabidopsis. Curr. Biol. 22:1084-1089.