Podstawy prawa międzynarodowego

T

Materiały dodatkowe do wykładu i ćwiczeń wysyłane studentom drogą mailową oraz umieszczane na platformie Moodle

Liczba punktów ECTS określona jest w planie studiów (siatce godzin), dostępnym na stronie internetowej Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego

Wykład: wykład informacyjny z elementami studium przypadku (case study)

Ćwiczenia: metoda ćwiczeniowa, studium przypadku (case study)

Egzamin pisemny z pytaniami zamkniętymi i otwartymi.

Zaliczenie ćwiczeń: ustalone przez poszczególnych prowadzących ćwiczenia dla swoich grup: praca pisemna (np. krótki esej na zadany temat, streszczenie i komentarz do orzeczenia) lub wypowiedź ustna - sprawdzenie efektów kształcenia w zakresie umiejętności i postaw.

. Zagadnienia wstępne.

Społeczność międzynarodowa – jej skład; cechy społeczności międzynarodowej u progu XXI wieku; prawo międzynarodowe publiczne – normy pierwotne/wtórne; Negatorzy prawa międzynarodowego; cechy międzynarodowego porządku prawnego (systemu) – międzynarodowy ‘ustawodawca’; ‘sędzia’; ‘żandarm’; źródło (źródła) mocy norm prawa międzynarodowego; normy dyspozytywne i normy imperatywne (ius cogens).

2. Etapy ewolucji społeczności międzynarodowej doby Średniowiecza (476/800/1492) i doby Nowożytnej (1492/1789 - 1789/2011 (1789/1914/1918 -; 1914/1918/2011); założenia ideowe; podmioty społeczności; zbiory reguł normujących jej zachowania i ich charakterystyka; rozwój nauki prawa społeczności międzynarodowej;

3. Źródła PM.

Klasyfikacja źródeł - art. 38 Statutu MTS; problem hierarchii źródeł; problem hierarchii norm (art. 103 Karty NZ; normy imperatywne (ius cogens);

3.1. Prawo traktatów.

Definicje (Konwencja wiedeńska - 1969) i prawo rządzące obrotem; zawarcie umowy (znaczenia terminu); kompetencja traktatowa; kompetencja traktatowa w zapisach Konstytucji RP; proces zawierania umowy (etapy); rejestracja umów; zastrzeżenia; ważność umowy, stosowanie umów (w czasie, w przestrzeni), umowy a państwa trzecie, interpretacja umów; kres umowy (wygaśnięcie, zawieszenie); soft law;

3.2. Prawo zwyczajowe.

Komponenty prawa zwyczajowego; właściwości praktyki (jednolitość „wewnętrzna”, jednolitość „kolektywna”); intensywność praktyki; znamiona praktyki kształtującej dyspozytywną normę powszechną („persistent objector”), regionalną; istota opinio iuris; przejawy opinio iuris; relacja „material acts” i „verbal acts” w kształtowaniu norm powszechnych współcześnie; traktat a zwyczaj powszechny (możliwe relacje);

3.3. Źródła pozostałe i zagadnienia uzupełniające.

Ogólne zasady prawa: geneza; pochodzenie zasad, funkcja; Akty jednostronne państw [akty autonomiczne (uznanie; przyzwolenie; protest; przyrzeczenie; zrzeczenie się); akty sensu largo]; akty jednostronne państw - źródło prawa międzynarodowego. Akty jednostronne organizacji międzynarodowych [sądowe (wyroki / opinie doradcze) i poza-sądowe (pro foro interno / pro foro externo; indywidualne/ogólne, wiążące/niewiążące-soft law); ich funkcja i rola; Doktryna i orzecznictwo (pomocnicze środki wyrokowania); Equity; orzekanie ex aequo et bono;

4. Prawo międzynarodowe a prawo wewnętrzne (płaszczyzna międzynarodowa; płaszczyzna krajowa);

4.1. Relacja prawa międzynarodowego do prawa krajowego w międzynarodowym porządku prawnym;

4.2. Miejsce prawa międzynarodowego w krajowym porządku prawnym; metody introdukcji prawa międzynarodowego do krajowego porządku prawnego; metody recepcyjne (transformacja; transpozycja) i poza-recepcyjne (inkorporacja); introdukcja norm pisanych (umów); metoda introdukcji a miejsce umów w hierarchii źródeł prawa wewnętrznego; ‘inne’ niż recepcyjne i poza-recepcyjne metody wprowadzania zobowiązań międzynarodowych do krajowego porządku prawnego;

4.3. Art. 9 i rozdz. III Konstytucji RP; miejsce umów ratyfikowanych i nie-ratyfikowanych; pozycja umów inkorporowanych, transponowanych w hierarchii aktów prawa wewnętrznego; zakres skuteczności umów inkorporowanych (problem samowykonalności norm); art. 27 KW a art. 8 (1) Konstytucji RP [(art. 133 (2) i 191 (1) Konstytucji RP]; miejsce umów zawartych przed wejściem w życie Konstytucji RP (1997); miejsce powszechnego prawa zwyczajowego; miejsce uchwał organizacji międzynarodowych; ‘inne’ niż recepcyjne i poza-recepcyjne metody wprowadzania zobowiązań międzynarodowych w polski porządek prawny;

5. Podmioty prawa międzynarodowego.

5.1. Państwo

Znamiona państwowości; suwerenność /zasada suwerennej równości; prawa zasadnicze / prawa nabyte; Materializacja praw państwa (wykonywanie kompetencji/sprawowanie jurysdykcji; istota aktywności jurysdykcyjnych); kompetencja terytorialna (realizowana na terytorium państwa / poza własnym terytorium), kompetencja personalna (aktywna/pasywna); ‘inne’ tytuły wykonywania kompetencji (zasada jurysdykcji skutkowej, ochronnej, powszechnej); ochrona kompetencji (konstrukcja sfery zastrzeżonej, zasada nieinterwencji, immunitet państwa (jurysdykcyjny/egzekucyjny); Powstanie państwa i przekształcenia jakim podlega w toku swej egzystencji (sposoby powstania i upadku państw; sposoby nabycia terytorium, sukcesja państw, uznanie).

5.2. Organizacje międzynarodowe (OM (organizacje rządowe)

Definicja OM; powstanie i skład OM [członkostwo; formuły uczestnictwa; przystąpienie do OM; procedury przystąpienia; wystąpienie; wydalenie, wykluczenie z OM]; status prawny OM – [podmiotowość/osobowość międzynarodowa OM; jej przesłanki; zakres podmiotowości/osobowości OM - kompetencje wyraźne, domniemane; wykonywanie kompetencji i kontrola ich wykonywania; kompetencje normatywne, kompetencje operacyjne]; [podmiotowość/osobowość prawna OM w państwach członkowskich]; struktura i funkcjonowanie OM [organy OM; sposób ich tworzenia; rodzaje organów z uwagi na ich skład i funkcje];

5.3. Inne podmioty prawa międzynarodowego: osoby fizyczne.

6. Instytucje normujące międzypaństwowe relacje.

6.1. Prawo dyplomatyczne i konsularne

Relacje dyplomatyczne; prawo legacji; ustanowienie i zerwanie stosunków dyplomatycznych; formuły relacji dyplomatycznych; immunitety i przywileje dyplomatyczne (osobowe/misji). Relacje konsularne – ustanowienie misji konsularnej; immunitety i przywileje dyplomatyczne (osobowe/misji).

6.2. Odpowiedzialność międzynarodowa państw.

Istota odpowiedzialności; źródła odpowiedzialności; przesłanki odpowiedzialności (projekt konwencji KPM/2004); zachowanie państwa (krąg podmiotów); odpowiedzialność państwa za zachowanie osób fizycznych; naruszenie zobowiązania; inne przesłanki (szkoda, wina); okoliczności wyłączające lub ograniczające odpowiedzialność; odpowiedzialność za działalność dozwoloną; uszczerbek, rodzaje szkody (pośrednia, bezpośrednia; materialna, niematerialna); skutki odpowiedzialności (formuły kompensacji); gradacja naruszeń prawa międzynarodowego;

6.3. Pokojowe mechanizmy rozstrzygania sporów.

Rządy prawa (narodów) międzynarodowego a praktyka pokojowego rozstrzygania sporów (PRS); konferencje haskie (1899/1907); spory międzynarodowe – ich rodzaje, klasyfikacja; mechanizmy PRS: ‘klasyczne’ metody dyplomatyczne: negocjacje; komisje badań (komisje śledcze, rozpoznawcze); mediacje / dobre usługi; koncyliacje; ‘klasyczne’ metody sądowe; arbitraż (w tym Stały Trybunał Arbitrażowy) i sądownictwo stałe (Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości); ocena współczesnego znaczenia metod ‘klasycznych’; ‘nowe’ mechanizmy PRS -międzynarodowy arbitraż handlowy i jego ocena;

6.4. Problem użycia siły w relacjach międzypaństwowych i limitacja jej użycia.

Kształtowanie się zasady zakazu użycia siły. Ius ad bellum; II konwencja haska; Limitacje przewidziane Paktem Ligi Narodów; traktat paryski (pakt Brianda-Kellogg’a); art. 2 $ 4 Karty NZ; wyjątki od zasady przewidziane Kartą NZ; prawo do samoobrony; rozdz. VII Karty. Wyjątki dalsze rzeczywiste i hipotetyczne – prawo do samostanowienia narodów, interwencja humanitarna; samoobrona prewencyjna;

7. Odpowiedzialność międzynarodowa jednostek.

Praktyka ścigania naruszeń prawa międzynarodowego dokonywanych przez jednostkę (proces norymberski, Międzynarodowe Trybunały Karne dla b. Jugosławii i Rwandy, Międzynarodowy Trybunał Karny).

8. Ochrona praw człowieka w prawie międzynarodowym - system Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

T

Materiały dodatkowe do wykładu i ćwiczeń wysyłane studentom drogą mailową oraz umieszczane na platformie Moodle

Liczba punktów ECTS określona jest w planie studiów (siatce godzin), dostępnym na stronie internetowej Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego

Wykład: wykład informacyjny z elementami studium przypadku (case study)

Ćwiczenia: metoda ćwiczeniowa, studium przypadku (case study)

Egzamin pisemny z pytaniami zamkniętymi i otwartymi.

Zaliczenie ćwiczeń: ustalone przez poszczególnych prowadzących ćwiczenia dla swoich grup: praca pisemna (np. krótki esej na zadany temat, streszczenie i komentarz do orzeczenia) lub wypowiedź ustna - sprawdzenie efektów kształcenia w zakresie umiejętności i postaw.

. Zagadnienia wstępne.

Społeczność międzynarodowa – jej skład; cechy społeczności międzynarodowej u progu XXI wieku; prawo międzynarodowe publiczne – normy pierwotne/wtórne; Negatorzy prawa międzynarodowego; cechy międzynarodowego porządku prawnego (systemu) – międzynarodowy ‘ustawodawca’; ‘sędzia’; ‘żandarm’; źródło (źródła) mocy norm prawa międzynarodowego; normy dyspozytywne i normy imperatywne (ius cogens).

2. Etapy ewolucji społeczności międzynarodowej doby Średniowiecza (476/800/1492) i doby Nowożytnej (1492/1789 - 1789/2011 (1789/1914/1918 -; 1914/1918/2011); założenia ideowe; podmioty społeczności; zbiory reguł normujących jej zachowania i ich charakterystyka; rozwój nauki prawa społeczności międzynarodowej;

3. Źródła PM.

Klasyfikacja źródeł - art. 38 Statutu MTS; problem hierarchii źródeł; problem hierarchii norm (art. 103 Karty NZ; normy imperatywne (ius cogens);

3.1. Prawo traktatów.

Definicje (Konwencja wiedeńska - 1969) i prawo rządzące obrotem; zawarcie umowy (znaczenia terminu); kompetencja traktatowa; kompetencja traktatowa w zapisach Konstytucji RP; proces zawierania umowy (etapy); rejestracja umów; zastrzeżenia; ważność umowy, stosowanie umów (w czasie, w przestrzeni), umowy a państwa trzecie, interpretacja umów; kres umowy (wygaśnięcie, zawieszenie); soft law;

3.2. Prawo zwyczajowe.

Komponenty prawa zwyczajowego; właściwości praktyki (jednolitość „wewnętrzna”, jednolitość „kolektywna”); intensywność praktyki; znamiona praktyki kształtującej dyspozytywną normę powszechną („persistent objector”), regionalną; istota opinio iuris; przejawy opinio iuris; relacja „material acts” i „verbal acts” w kształtowaniu norm powszechnych współcześnie; traktat a zwyczaj powszechny (możliwe relacje);

3.3. Źródła pozostałe i zagadnienia uzupełniające.

Ogólne zasady prawa: geneza; pochodzenie zasad, funkcja; Akty jednostronne państw [akty autonomiczne (uznanie; przyzwolenie; protest; przyrzeczenie; zrzeczenie się); akty sensu largo]; akty jednostronne państw - źródło prawa międzynarodowego. Akty jednostronne organizacji międzynarodowych [sądowe (wyroki / opinie doradcze) i poza-sądowe (pro foro interno / pro foro externo; indywidualne/ogólne, wiążące/niewiążące-soft law); ich funkcja i rola; Doktryna i orzecznictwo (pomocnicze środki wyrokowania); Equity; orzekanie ex aequo et bono;

4. Prawo międzynarodowe a prawo wewnętrzne (płaszczyzna międzynarodowa; płaszczyzna krajowa);

4.1. Relacja prawa międzynarodowego do prawa krajowego w międzynarodowym porządku prawnym;

4.2. Miejsce prawa międzynarodowego w krajowym porządku prawnym; metody introdukcji prawa międzynarodowego do krajowego porządku prawnego; metody recepcyjne (transformacja; transpozycja) i poza-recepcyjne (inkorporacja); introdukcja norm pisanych (umów); metoda introdukcji a miejsce umów w hierarchii źródeł prawa wewnętrznego; ‘inne’ niż recepcyjne i poza-recepcyjne metody wprowadzania zobowiązań międzynarodowych do krajowego porządku prawnego;

4.3. Art. 9 i rozdz. III Konstytucji RP; miejsce umów ratyfikowanych i nie-ratyfikowanych; pozycja umów inkorporowanych, transponowanych w hierarchii aktów prawa wewnętrznego; zakres skuteczności umów inkorporowanych (problem samowykonalności norm); art. 27 KW a art. 8 (1) Konstytucji RP [(art. 133 (2) i 191 (1) Konstytucji RP]; miejsce umów zawartych przed wejściem w życie Konstytucji RP (1997); miejsce powszechnego prawa zwyczajowego; miejsce uchwał organizacji międzynarodowych; ‘inne’ niż recepcyjne i poza-recepcyjne metody wprowadzania zobowiązań międzynarodowych w polski porządek prawny;

5. Podmioty prawa międzynarodowego.

5.1. Państwo

Znamiona państwowości; suwerenność /zasada suwerennej równości; prawa zasadnicze / prawa nabyte; Materializacja praw państwa (wykonywanie kompetencji/sprawowanie jurysdykcji; istota aktywności jurysdykcyjnych); kompetencja terytorialna (realizowana na terytorium państwa / poza własnym terytorium), kompetencja personalna (aktywna/pasywna); ‘inne’ tytuły wykonywania kompetencji (zasada jurysdykcji skutkowej, ochronnej, powszechnej); ochrona kompetencji (konstrukcja sfery zastrzeżonej, zasada nieinterwencji, immunitet państwa (jurysdykcyjny/egzekucyjny); Powstanie państwa i przekształcenia jakim podlega w toku swej egzystencji (sposoby powstania i upadku państw; sposoby nabycia terytorium, sukcesja państw, uznanie).

5.2. Organizacje międzynarodowe (OM (organizacje rządowe)

Definicja OM; powstanie i skład OM [członkostwo; formuły uczestnictwa; przystąpienie do OM; procedury przystąpienia; wystąpienie; wydalenie, wykluczenie z OM]; status prawny OM – [podmiotowość/osobowość międzynarodowa OM; jej przesłanki; zakres podmiotowości/osobowości OM - kompetencje wyraźne, domniemane; wykonywanie kompetencji i kontrola ich wykonywania; kompetencje normatywne, kompetencje operacyjne]; [podmiotowość/osobowość prawna OM w państwach członkowskich]; struktura i funkcjonowanie OM [organy OM; sposób ich tworzenia; rodzaje organów z uwagi na ich skład i funkcje];

5.3. Inne podmioty prawa międzynarodowego: osoby fizyczne.

6. Instytucje normujące międzypaństwowe relacje.

6.1. Prawo dyplomatyczne i konsularne

Relacje dyplomatyczne; prawo legacji; ustanowienie i zerwanie stosunków dyplomatycznych; formuły relacji dyplomatycznych; immunitety i przywileje dyplomatyczne (osobowe/misji). Relacje konsularne – ustanowienie misji konsularnej; immunitety i przywileje dyplomatyczne (osobowe/misji).

6.2. Odpowiedzialność międzynarodowa państw.

Istota odpowiedzialności; źródła odpowiedzialności; przesłanki odpowiedzialności (projekt konwencji KPM/2004); zachowanie państwa (krąg podmiotów); odpowiedzialność państwa za zachowanie osób fizycznych; naruszenie zobowiązania; inne przesłanki (szkoda, wina); okoliczności wyłączające lub ograniczające odpowiedzialność; odpowiedzialność za działalność dozwoloną; uszczerbek, rodzaje szkody (pośrednia, bezpośrednia; materialna, niematerialna); skutki odpowiedzialności (formuły kompensacji); gradacja naruszeń prawa międzynarodowego;

6.3. Pokojowe mechanizmy rozstrzygania sporów.

Rządy prawa (narodów) międzynarodowego a praktyka pokojowego rozstrzygania sporów (PRS); konferencje haskie (1899/1907); spory międzynarodowe – ich rodzaje, klasyfikacja; mechanizmy PRS: ‘klasyczne’ metody dyplomatyczne: negocjacje; komisje badań (komisje śledcze, rozpoznawcze); mediacje / dobre usługi; koncyliacje; ‘klasyczne’ metody sądowe; arbitraż (w tym Stały Trybunał Arbitrażowy) i sądownictwo stałe (Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości); ocena współczesnego znaczenia metod ‘klasycznych’; ‘nowe’ mechanizmy PRS -międzynarodowy arbitraż handlowy i jego ocena;

6.4. Problem użycia siły w relacjach międzypaństwowych i limitacja jej użycia.

Kształtowanie się zasady zakazu użycia siły. Ius ad bellum; II konwencja haska; Limitacje przewidziane Paktem Ligi Narodów; traktat paryski (pakt Brianda-Kellogg’a); art. 2 $ 4 Karty NZ; wyjątki od zasady przewidziane Kartą NZ; prawo do samoobrony; rozdz. VII Karty. Wyjątki dalsze rzeczywiste i hipotetyczne – prawo do samostanowienia narodów, interwencja humanitarna; samoobrona prewencyjna;

7. Odpowiedzialność międzynarodowa jednostek.

Praktyka ścigania naruszeń prawa międzynarodowego dokonywanych przez jednostkę (proces norymberski, Międzynarodowe Trybunały Karne dla b. Jugosławii i Rwandy, Międzynarodowy Trybunał Karny).

8. Ochrona praw człowieka w prawie międzynarodowym - system Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

T

Materiały dodatkowe do wykładu i ćwiczeń znaleźć można w zakładce "Materiały" na stronie internetowej Katedry Prawa Międzynarodowego i Stosunków Międzynarodowych: http://www.grocjusz.edu.pl/

Liczba punktów ECTS określona jest w planie studiów (siatce godzin), dostępnym na stronie internetowej Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego

Wykład: wykład informacyjny z elementami studium przypadku (case study)

Ćwiczenia: metoda ćwiczeniowa, studium przypadku (case study)

Egzamin pisemny z pytaniami zamkniętymi i otwartymi.

Zaliczenie ćwiczeń: ustalone przez poszczególnych prowadzących ćwiczenia dla swoich grup: praca pisemna (np. krótki esej na zadany temat, streszczenie i komentarz do orzeczenia) lub wypowiedź ustna - sprawdzenie efektów kształcenia w zakresie umiejętności i postaw.

. Zagadnienia wstępne.

Społeczność międzynarodowa – jej skład; cechy społeczności międzynarodowej u progu XXI wieku; prawo międzynarodowe publiczne – normy pierwotne/wtórne; Negatorzy prawa międzynarodowego; cechy międzynarodowego porządku prawnego (systemu) – międzynarodowy ‘ustawodawca’; ‘sędzia’; ‘żandarm’; źródło (źródła) mocy norm prawa międzynarodowego; normy dyspozytywne i normy imperatywne (ius cogens).

2. Etapy ewolucji społeczności międzynarodowej doby Średniowiecza (476/800/1492) i doby Nowożytnej (1492/1789 - 1789/2011 (1789/1914/1918 -; 1914/1918/2011); założenia ideowe; podmioty społeczności; zbiory reguł normujących jej zachowania i ich charakterystyka; rozwój nauki prawa społeczności międzynarodowej;

3. Źródła PM.

Klasyfikacja źródeł - art. 38 Statutu MTS; problem hierarchii źródeł; problem hierarchii norm (art. 103 Karty NZ; normy imperatywne (ius cogens);

3.1. Prawo traktatów.

Definicje (Konwencja wiedeńska - 1969) i prawo rządzące obrotem; zawarcie umowy (znaczenia terminu); kompetencja traktatowa; kompetencja traktatowa w zapisach Konstytucji RP; proces zawierania umowy (etapy); rejestracja umów; zastrzeżenia; ważność umowy, stosowanie umów (w czasie, w przestrzeni), umowy a państwa trzecie, interpretacja umów; kres umowy (wygaśnięcie, zawieszenie); soft law;

3.2. Prawo zwyczajowe.

Komponenty prawa zwyczajowego; właściwości praktyki (jednolitość „wewnętrzna”, jednolitość „kolektywna”); intensywność praktyki; znamiona praktyki kształtującej dyspozytywną normę powszechną („persistent objector”), regionalną; istota opinio iuris; przejawy opinio iuris; relacja „material acts” i „verbal acts” w kształtowaniu norm powszechnych współcześnie; traktat a zwyczaj powszechny (możliwe relacje);

3.3. Źródła pozostałe i zagadnienia uzupełniające.

Ogólne zasady prawa: geneza; pochodzenie zasad, funkcja; Akty jednostronne państw [akty autonomiczne (uznanie; przyzwolenie; protest; przyrzeczenie; zrzeczenie się); akty sensu largo]; akty jednostronne państw - źródło prawa międzynarodowego. Akty jednostronne organizacji międzynarodowych [sądowe (wyroki / opinie doradcze) i poza-sądowe (pro foro interno / pro foro externo; indywidualne/ogólne, wiążące/niewiążące-soft law); ich funkcja i rola; Doktryna i orzecznictwo (pomocnicze środki wyrokowania); Equity; orzekanie ex aequo et bono;

4. Prawo międzynarodowe a prawo wewnętrzne (płaszczyzna międzynarodowa; płaszczyzna krajowa);

4.1. Relacja prawa międzynarodowego do prawa krajowego w międzynarodowym porządku prawnym;

4.2. Miejsce prawa międzynarodowego w krajowym porządku prawnym; metody introdukcji prawa międzynarodowego do krajowego porządku prawnego; metody recepcyjne (transformacja; transpozycja) i poza-recepcyjne (inkorporacja); introdukcja norm pisanych (umów); metoda introdukcji a miejsce umów w hierarchii źródeł prawa wewnętrznego; ‘inne’ niż recepcyjne i poza-recepcyjne metody wprowadzania zobowiązań międzynarodowych do krajowego porządku prawnego;

4.3. Art. 9 i rozdz. III Konstytucji RP; miejsce umów ratyfikowanych i nie-ratyfikowanych; pozycja umów inkorporowanych, transponowanych w hierarchii aktów prawa wewnętrznego; zakres skuteczności umów inkorporowanych (problem samowykonalności norm); art. 27 KW a art. 8 (1) Konstytucji RP [(art. 133 (2) i 191 (1) Konstytucji RP]; miejsce umów zawartych przed wejściem w życie Konstytucji RP (1997); miejsce powszechnego prawa zwyczajowego; miejsce uchwał organizacji międzynarodowych; ‘inne’ niż recepcyjne i poza-recepcyjne metody wprowadzania zobowiązań międzynarodowych w polski porządek prawny;

5. Podmioty prawa międzynarodowego.

5.1. Państwo

Znamiona państwowości; suwerenność /zasada suwerennej równości; prawa zasadnicze / prawa nabyte; Materializacja praw państwa (wykonywanie kompetencji/sprawowanie jurysdykcji; istota aktywności jurysdykcyjnych); kompetencja terytorialna (realizowana na terytorium państwa / poza własnym terytorium), kompetencja personalna (aktywna/pasywna); ‘inne’ tytuły wykonywania kompetencji (zasada jurysdykcji skutkowej, ochronnej, powszechnej); ochrona kompetencji (konstrukcja sfery zastrzeżonej, zasada nieinterwencji, immunitet państwa (jurysdykcyjny/egzekucyjny); Powstanie państwa i przekształcenia jakim podlega w toku swej egzystencji (sposoby powstania i upadku państw; sposoby nabycia terytorium, sukcesja państw, uznanie).

5.2. Organizacje międzynarodowe (OM (organizacje rządowe)

Definicja OM; powstanie i skład OM [członkostwo; formuły uczestnictwa; przystąpienie do OM; procedury przystąpienia; wystąpienie; wydalenie, wykluczenie z OM]; status prawny OM – [podmiotowość/osobowość międzynarodowa OM; jej przesłanki; zakres podmiotowości/osobowości OM - kompetencje wyraźne, domniemane; wykonywanie kompetencji i kontrola ich wykonywania; kompetencje normatywne, kompetencje operacyjne]; [podmiotowość/osobowość prawna OM w państwach członkowskich]; struktura i funkcjonowanie OM [organy OM; sposób ich tworzenia; rodzaje organów z uwagi na ich skład i funkcje];

5.3. Inne podmioty prawa międzynarodowego: osoby fizyczne.

6. Instytucje normujące międzypaństwowe relacje.

6.1. Prawo dyplomatyczne i konsularne

Relacje dyplomatyczne; prawo legacji; ustanowienie i zerwanie stosunków dyplomatycznych; formuły relacji dyplomatycznych; immunitety i przywileje dyplomatyczne (osobowe/misji). Relacje konsularne – ustanowienie misji konsularnej; immunitety i przywileje dyplomatyczne (osobowe/misji).

6.2. Odpowiedzialność międzynarodowa państw.

Istota odpowiedzialności; źródła odpowiedzialności; przesłanki odpowiedzialności (projekt konwencji KPM/2004); zachowanie państwa (krąg podmiotów); odpowiedzialność państwa za zachowanie osób fizycznych; naruszenie zobowiązania; inne przesłanki (szkoda, wina); okoliczności wyłączające lub ograniczające odpowiedzialność; odpowiedzialność za działalność dozwoloną; uszczerbek, rodzaje szkody (pośrednia, bezpośrednia; materialna, niematerialna); skutki odpowiedzialności (formuły kompensacji); gradacja naruszeń prawa międzynarodowego;

6.3. Pokojowe mechanizmy rozstrzygania sporów.

Rządy prawa (narodów) międzynarodowego a praktyka pokojowego rozstrzygania sporów (PRS); konferencje haskie (1899/1907); spory międzynarodowe – ich rodzaje, klasyfikacja; mechanizmy PRS: ‘klasyczne’ metody dyplomatyczne: negocjacje; komisje badań (komisje śledcze, rozpoznawcze); mediacje / dobre usługi; koncyliacje; ‘klasyczne’ metody sądowe; arbitraż (w tym Stały Trybunał Arbitrażowy) i sądownictwo stałe (Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości); ocena współczesnego znaczenia metod ‘klasycznych’; ‘nowe’ mechanizmy PRS -międzynarodowy arbitraż handlowy i jego ocena;

6.4. Problem użycia siły w relacjach międzypaństwowych i limitacja jej użycia.

Kształtowanie się zasady zakazu użycia siły. Ius ad bellum; II konwencja haska; Limitacje przewidziane Paktem Ligi Narodów; traktat paryski (pakt Brianda-Kellogg’a); art. 2 $ 4 Karty NZ; wyjątki od zasady przewidziane Kartą NZ; prawo do samoobrony; rozdz. VII Karty. Wyjątki dalsze rzeczywiste i hipotetyczne – prawo do samostanowienia narodów, interwencja humanitarna; samoobrona prewencyjna;

7. Odpowiedzialność międzynarodowa jednostek.

Praktyka ścigania naruszeń prawa międzynarodowego dokonywanych przez jednostkę (proces norymberski, Międzynarodowe Trybunały Karne dla b. Jugosławii i Rwandy, Międzynarodowy Trybunał Karny).

8. Ochrona praw człowieka w prawie międzynarodowym - system Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

Materiały dodatkowe do wykładu i ćwiczeń znaleźć można w zakładce "Materiały" na stronie internetowej Katedry Prawa Międzynarodowego i Stosunków Międzynarodowych: http://www.grocjusz.edu.pl/

Liczba punktów ECTS określona jest w planie studiów (siatce godzin), dostępnym na stronie internetowej Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego

Klasyczny wykład (analiza instytucji prawnych na tle praktyki ich stosowania) z elementami konwersatorium (case study: wspólne rozwiązywanie problemów prawnych występujących w praktyce międzynarodowej). Struktura wykładu oraz podstawowe przepisy prawne ujęte w towarzyszącej prezentacji multimedialnej.

1. I termin - trzyczęściowy egzamin pisemny. Część I składa się z 20 pytań. W każdym pytaniu prawidłowa jest tylko jedna odpowiedź. Za każdą prawidłową odpowiedź przyznany zostaje 1 pkt. Błędna odpowiedź na pytanie oraz brak odpowiedzi na pytanie oznacza stratę 1 pkt. Aby zaliczyć egzamin, należy w części I uzyskać minimum 4 punkty NETTO (a zatem, należy odpowiedzieć poprawnie na co najmniej 12 pytań). Niespełnienie tego warunku oznacza ocenę niedostateczną z całego egzaminu, niezależnie od wyniku uzyskanego w części II i III testu. Spełnienie powyższego warunku gwarantuje zaliczenie egzaminu, niezależnie od wyniku osiągniętego w części II i III testu.

Cześć II składa się z 5 nieco bardziej złożonych problemów praktycznych. W każdym pytaniu wchodzi w grę wybór więcej niż jednej odpowiedzi, tzn. prawidłowe mogą być jedna, dwie, bądź więcej odpowiedzi. Za prawidłową odpowiedź uznaje się tylko taką, w której zaznaczone są wszystkie prawidłowe opcje. Każda prawidłowa odpowiedź punktowana jest przyznaniem 2 pkt. Błędna odpowiedź na pytanie oznacza stratę 1 pkt. Brak odpowiedzi na pytanie jest neutralny (punktów się nie zdobywa i nie traci).

Część III to wypowiedź pisemna. Odpowiedź punktowana jest przyznaniem 4 pkt.

2. II termin - egzamin ustny: trzy pytania: (a) opis i wyjaśnienie instytucji prawnej; (b) analiza problemu praktycznego; (c) wyjaśnienie znaczenia terminu prawnego. Aby zaliczyć egzamin, Student powinien zadowalająco odpowiedzieć na wszystkie trzy pytania.

1. Czym jest prawo międzynarodowe;

2. Cechy charakterystyczne społeczności międzynarodowej i prawa międzynarodowego;

3. Podstawowe zasady prawa międzynarodowego;

4. Źródła prawa międzynarodowego w znaczeniu formalnym, materialnym i poznawczym;

5. Prawo traktatów;

6. Państwa jako podmioty prawa międzynarodowego;

7. Uznanie państwa i uznanie rządu;

8. Jurysdykcja państw;

9. Immunitety jurysdykcyjne;

10. Dopuszczalność używania siły zbrojnej w relacjach między państwami;

11. Podstawowe zasady międzynarodowego prawa humanitarnego;

12. Prawo morza;

13. Odpowiedzialność państw za akty bezprawne (responsibility);

14. Odpowiedzialność państw za skutki działalności zgodnej z prawem (liability);

15. Odpowiedzialność karna osób fizycznych przed trybunałami międzynarodowymi;

16. Relacja między prawem międzynarodowym a krajowymi porządkami prawnymi;

17. Miejsce prawa międzynarodowego w polskim porządku prawnym.

1. Skrypt wykładu: http://www.grocjusz.edu.pl/materialy.html

2. J. Bracik, T. Srogosz, "Prawo miedzynarodowe publiczne". C.H. Beck;

3. R. Bierzanek, J. Symonides, "Prawo międzynarodowe publiczne"; PWN;

4. A. Abass, "International Law. Texts, Cases and Materials", Oxford University Press 2014;

5. M. Dixon, R. Mc Corquodale, S. Williams, "Cases & Materials on International Law", Oxford University Press 2016;

6. S. Allen, International Law, Pearson, 3rd Edition.

Materiały dodatkowe do wykładu i ćwiczeń znaleźć można w zakładce "Materiały" na stronie internetowej Katedry Prawa Międzynarodowego i Stosunków Międzynarodowych: http://www.grocjusz.edu.pl/

Liczba punktów ECTS określona jest w planie studiów (siatce godzin), dostępnym na stronie internetowej Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego

Wykład: wykład informacyjny z elementami wykładu problemowego i konwersatoryjnego, studium przypadku (case study)

Ćwiczenia: metoda ćwiczeniowa, studium przypadku (case study)

Egzamin pisemny w formie testowo-opisowej, sprawdzający efekty kształcenia w zakresie wiedzy. Dla uzyskania zaliczenia student musi uzyskać 120 punktów, co stanowi 60% ogólnej liczby punktów (200).

Zaliczenie ćwiczeń:

- ustalone przez poszczególnych prowadzących ćwiczenia dla swoich grup: praca pisemna (np. krótki esej na zadany temat, streszczenie i komentarz do orzeczenia) lub wypowiedź ustna - sprawdzenie efektów kształcenia w zakresie umiejętności i postaw.

Kryteria oceny:

bardzo dobry (5) – wyróżniająca się praca, bez błędów merytorycznych i formalnych (dopuszczalne sporadyczne drobne usterki formalne)

dobry plus (4+) – praca powyżej średniego standardu, z pewnymi błędami

dobry (4) - solidna praca, ale z szeregiem zauważalnych błędów

dostateczny plus (3+) – praca na średnim poziomie, zadowalająca, ale ze znaczącymi błędami

dostateczny (3) – praca spełnia minimalne kryteria

niedostateczny (2) – praca wykazuje podstawowe braki w opanowaniu materiału, nie spełnia minimalnych kryteriów

Wykład:

1. Prawo międzynarodowe jako system prawa

2. Źródła prawa międzynarodowego

2.1. Art. 38 Statutu Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości

2.2. Zwyczaj międzynarodowy

2.3. Ogólne zasady prawa uznane przez narody cywilizowane

2.4. Equity

2.5. Akty jednostronne

2.6. Relacje między źródłami prawa międzynarodowego

2.7. Hierarchia norm prawa międzynarodowego. Normy ius cogens, zobowiązania erga omnes.

3. Metody służące zapewnianiu przestrzegania prawa międzynarodowego

3.1. Kontrola wykonywania zobowiązań międzynarodowych

3.2. Użycie siły w prawie międzynarodowym.

4. Państwo jako podmiot prawa międzynarodowego.

4.1. Znamiona państwowości. Terytorium. Ludność. Suwerenna władza.

4.2. Sukcesja państw.

4.3. Uznanie państwa

4.4. Uznanie rządu

5. Zakres kompetencji jurysdykcyjnej państwa.

5.1. Jurysdykcja personalna. Obywatelstwo

5.2. Jurysdykcja terytorialna

5.3. Status prawny obszarów morskich

5.4. Szczególne przypadki wykonywania przez państwo jurysdykcji

6. Status międzynarodowoprawny obszarów szczególnych. Antarktyda i przestrzeń kosmiczna.

7. Immunitet suwerenny państwa

7.1. Acta de iure imperii / acta de iure gestionis

7.2. Immunitet jurysdykcyjny

7.3. Immunitet egzekucyjny

8. Odpowiedzialność państwa w prawie międzynarodowym publicznym

8.1. Przesłanki odpowiedzialności

8.2. Problem winy i szkody

8.3. Kontratypy

8.4. Sposoby naprawienia szkody

Ćwiczenia:

1. Prawo traktatów

2. Miejsce prawa międzynarodowego w polskim porządku prawnym

3. Pokojowe rozstrzyganie sporów międzynarodowych

4. Prawo dyplomatyczne i konsularne

5. Prawa człowieka

Literatura podstawowa:

A. Łazowski, A. Zawidzka, Prawo międzynarodowe publiczne, C.H. Beck, Warszawa wyd. od 2008

R. Bierzanek, J. Symonides, Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa wyd. od 2010

P. Daranowski, J. Połatyńska, Prawo międzynarodowe publiczne. Wybór orzecznictwa, Warszawa 2010

Literatura uzupełniająca:

J. Pienkos, Prawo międzynarodowe publiczne, Zakamycze 2004

W. Czapliński, A. Wyrozumska, Prawo Międzynarodowe Publiczne, C.H. Beck, Warszawa, wyd. od 2010

M. Shaw, Prawo międzynarodowe, Warszawa, wyd. od 2010

W. Góralczyk, Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa wyd. od 2010

J. Białocerkiewicz, Prawo międzynarodowe publiczne, Olsztyn wyd. od 2010