Metodologia badań psychologicznych

Wiedza

07Y-0A_W04; 07Y-0A_W11

Umiejętności

07Y-0A_U01, 07Y-0A_U02, 07Y-0A_U03

Kompetencje

07Y-0A_K01

Wykład, dyskusja, praca w małych grupach, case, praca nad samodzielnymi projektami badawczymi, przygotowanie założeń metodologicznych projektów (z dyskusją)

Metody eksponujące: film edukacyjny

Metody podające: prezentacje grupowe studentów

Egzamin

Efekty kształcenia dotyczące wiedzy będą ocenione jako:

• dostateczne - przy osiągnięciu przez studenta wyniku zaliczenia w granicach 51-59% - ocena dostateczna (3,0)

• więcej niż dostateczne – przy osiągnięciu przez studenta wyniku zaliczenia w granicach 60-69% - ocena dostateczna plus (3,5)

• dobre – przy osiągnięciu przez studenta wyniku zaliczenia w granicach 70-79% - ocena dobra (4,0)

• więcej niż dobre – przy osiągnięciu przez studenta wyniku zaliczenia w granicach 80-89% - ocena dobra plus (4,5)

• bardzo dobre – przy osiągnięciu przez studenta wyniku zaliczenia w granicach 90-100% - ocena bardzo dobra (5,0)

Projekt

Zasady oceny projektów studentów (ocenie podlega):

• wartość merytoryczna (m.in. rozwinięcie problemu, uzasadnienie wyboru tematu, poprawność pytań i hipotez [m.in. weryfikowalność, unikanie języka potocznego], uzasadnienie doboru próby i metod, określenie zmiennych i ich operacjonalizacja, oryginalność pracy, wskazanie korzyści poznawczych i praktycznych, identyfikacja problemów etycznych oraz związanych z ryzykiem udziału w badaniu, poprawność terminologii, odwoływanie się do źródeł, raport wg formalnych zasad APA 7 wyd.)

• sposób prezentacji planu badań (nawiązanie kontaktu ze słuchaczami, wykorzystanie narzędzi multimedialnych, przejrzystość prezentowanych treści, krytycyzm w zakresie dokonanych wyborów, świadomość ograniczeń badania, posługiwanie się terminologią, zarządzanie czasem, responsywność wobec pytań prowadzącego i słuchaczy, zorientowanie we własnym planie badawczym, otwartość na sugestie).

Wykład

Efekty uczenia się dotyczące wiedzy (07Y-0A_W04; 07Y-0A_W11), będą sprawdzone poprzez:

• egzamin: test (pytania jednokrotnego wyboru, pytania otwarte, pytania zamknięte, test łączenia odpowiedzi) sprawdzający wiedzę z zakresu metodologii badań psychologicznych.

Ćwiczenia

Efekty uczenia się dotyczące wiedzy (07Y-0A_W04; 07Y-0A_W11), umiejętności (07Y-0A_U01, 07Y-0A_U02, 07Y-0A_U03), kompetencji społecznych i personalnych (07Y-0A_K01) będą sprawdzone poprzez:

• projekt przygotowywany przez studentów (projekt polega na przygotowaniu i zaprezentowaniu własnych założeń psychologicznych badań eksperymentalnych, poddanych następnie dyskusji i ocenie);

• zadania na zajęciach rozwiązywane indywidualnie oraz grupowo (pytania otwarte, pytania zamknięte, problemy dywergencyjne) – dodatkowo premiowana aktywność mogąca podnieść ocenę.

Wykład

Psychologia jako nauka.

• Pojęcie i klasyfikacja wiedzy (potoczna, irracjonalna, spekulatywna, artystyczna, naukowa).

• Wiedza naukowa vs. wiedza potoczna

• Zewnętrzne i wewnętrzne funkcje nauki.

• Metodologiczny schemat badania naukowego

• Pojęcie trafności wewnętrznej i zewnętrznej badania naukowego

• Etapy procesu badawczego w psychologii

Pytania badawcze i hipotezy – rola w procesie badawczym, zasady ich konstruowania

Zmienne w badaniu psychologicznym.

• Klasyfikacja zmiennych

• Operacjonalizacja zmiennych

• Interakcyjny wpływ zmiennych

• Pojęcie pomiaru i skali pomiarowej.

• Rodzaje skal pomiarowych i ich właściwości.

Eksperymentalny model badawczy.

• Manipulacja zmienną niezależną w eksperymencie psychologicznym

• Kontrola zmiennych ubocznych i zakłócających w modelu eksperymentalnym

• Pomiar zmian zmiennej zależnej

• Eksperyment właściwy a quasi-eksperyment.

• Proste plany eksperymentalne: plan grup niezależnych i plan z powtarzanym pomiarem.

• Złożone plany eksperymentalne.

• Eksperymenty naturalne.

Korelacyjny model badawczy

• Specyfika modelu korelacyjnego i jego rola w badaniach psychologicznych.

• Plany badawcze w modelu korelacyjnym.

• Ograniczenia wnioskowania na podstawie wyników uzyskanych w modelu korelacyjnym.

Programy badawcze w psychologii.

• Ograniczenia wyników pojedynczego badania, rola programów badawczych.

• Strategia Systematycznie Modyfikowanych Autoreplikacji wg Wojciszke.

Osobliwości badania psychologicznego.

• Oczekiwania badacza i osoby badanej

• Wpływ motywacji osoby badanej.

• Koncepcja wskazówek sugerujących hipotezę Orne’a.

• Rola lęku przed oceną osoby badanej w badaniu psychologicznym.

• Etyczny aspekt badań psychologicznych

Dobór próby badawczej

• Dobór celowy i zagrożenia związane z jego zastosowaniem. Próba kwotowa.

• Dobór przez ochotników i jego ograniczenia.

• Próba losowa

Wybrane metody pomiaru zmiennych z punktu widzenia metodologii m.in.: obserwacja, nieinwazyjne pomiary zachowania, metody chronometryczne.

Wykorzystanie Internetu w badaniach psychologicznych.

• Bazy artykułów naukowych, otwarte repozytoria, wyszukiwarki naukowe

• Prowadzenie badań z wykorzystaniem Internetu,

• Serwisy społecznościowe dedykowane naukowcom i popularyzatorom nauki.

Komunikowanie wyników badań.

Ćwiczenia

Etapy procesu badawczego w psychologii i ich wzajemne powiązania.

Zasady konstruowania pytań badawczych i hipotez.

Określenie obrazu zmiennych.

Operacjonalizacja zmiennych.

Eksperyment w psychologii.

• manipulacja zmienną niezależną,

• pomiar zmiennej zależnej,

• kontrola zmiennych niezależnych ubocznych i zakłócających,

• wybór odpowiedniego planu eksperymentalnego,

• maksymalizacja trafności wewnętrznej badania eksperymentalnego.

Komunikowanie wyników badań. Etyczne problemy w badaniach psychologicznych.

Doskonalenie warsztatu badań psychologicznych na przykładzie tworzenia założeń własnego projektu badawczego.

Podstawowa

Brzeziński, J. (2020). Metodologia badań psychologicznych. Wydanie Nowe. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Francuz, P., Mackiewicz, R. (2005). Liczby nie wiedza skąd pochodzą - przewodnik po metodologii i statystyce: nie tylko dla psychologów. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Shaughnessy, J.J., Zechmeister, E.B., Zechmeister, J.S. (2002). Metody badawcze w Psychologii. Gdańsk: GWP.

Uzupełniająca

Babbie, E. (2013). Podstawy badań społecznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Bedyńska, S., Brzezicka, A. (2013). Statystyczny drogowskaz. Praktyczne wprowadzenie do wnioskowania statystycznego. T.I. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Sedno.

Brzeziński, J. (2000). Badania eksperymentalne w psychologii i pedagogice. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Frankfort-Nachmias, Ch., Nachmias, D. (2001). Metody badawcze w naukach społecznych. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.

Silverman, D. (2020). Interpretacja danych jakościowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Wojciszke, B. (2004). Systematycznie Modyfikowane Autoreplikacje: logika programu badań empirycznych w psychologii. W: J. Brzeziński (red.), Metodologia badań psychologicznych. Wybór tekstów (s. 44–68). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Brzeziński, J., Chyrowicz, B., Poznaniak, W., Toeplitz-Winiewska, M. (2008). Etyka zawodu psychologa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Brzeziński, J. (2000). Poznanie naukowe – poznanie psychologiczne; podstawowe modele badawcze W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. T.I, Gdańsk: GWP.

Wiedza

07Y-0A_W04

Umiejętności

07Y-0A_U02, 07Y-0A_U03, 07Y-0A_U05, 07Y-0A_U07, 07Y-0A_U08, 07Y-0A_U09

Kompetencje

07Y-0A_K01, 07Y-0A_K05

Wykład, dyskusja, praca w małych grupach, case, praca nad samodzielnymi projektami badawczymi, przygotowanie założeń metodologicznych projektów (z dyskusją)

Metody eksponujące: film edukacyjny

Metody podające: prezentacje grupowe studentów

Egzamin:

Efekty kształcenia dotyczące wiedzy będą ocenione jako:

- dostateczne - przy osiągnięciu przez studenta wyniku zaliczenia w granicach 51-59% - ocena dostateczna (3,0)

- więcej niż dostateczne – przy osiągnięciu przez studenta wyniku zaliczenia w granicach 60-69% - ocena dostateczna plus (3,5)

- dobre – przy osiągnięciu przez studenta wyniku zaliczenia w granicach 70-79% - ocena dobra (4,0)

- więcej niż dobre – przy osiągnięciu przez studenta wyniku zaliczenia w granicach 80-89% - ocena dobra plus (4,5)

- bardzo dobre – przy osiągnięciu przez studenta wyniku zaliczenia w granicach 90-100% - ocena bardzo dobra (5,0)

Zasady oceny projektów studentów:

Ocenie podlega:

- wartość merytoryczna (m.in. rozwinięcie problemu, uzasadnienie wyboru tematu, poprawność pytań i hipotez <m.in. weryfikowalność, unikanie języka potocznego>, uzasadnienie doboru próby i metod, określenie zmiennych i ich operacjonalizacja, oryginalność pracy, wskazanie korzyści poznawczych i praktycznych, identyfikacja problemów etycznych oraz związanych z ryzykiem udziału w badaniu, poprawność terminologii, odwoływanie się do źródeł, raport wg formalnych zasad APA 7 wyd.)

- sposób prezentacji planu badań (nawiązanie kontaktu ze słuchaczami, wykorzystanie narzędzi multimedialnych, przejrzystość prezentowanych treści, krytycyzm w zakresie dokonanych wyborów, świadomość ograniczeń badania, posługiwanie się terminologią, zarządzanie czasem, responsywność wobec pytań prowadzącego i słuchaczy, zorientowanie we własnym planie badawczym, otwartość na sugestie).

Wykład:

Efekty uczenia się dotyczące:

wiedzy (07Y-0A_W04),

będą sprawdzone poprzez:

- egzamin: test (pytania jednokrotnego wyboru, pytania otwarte, pytania zamknięte, test łączenia odpowiedzi) sprawdzający wiedzę z zakresu metodologii badań psychologicznych.

Ćwiczenia:

Efekty uczenia się dotyczące:

wiedzy: 07Y-0A_W04,

umiejętności: 07Y-0A_U02, 07Y-0A_U03, 07Y-0A_U05, 07Y-0A_U07, 07Y-0A_U08 i 07Y-0A_U09,

kompetencji społecznych i personalnych: 07Y-0A_K01, 07Y-0A_K05,

będą sprawdzone poprzez:

- projekt przygotowywany przez studentów (projekt polega na przygotowaniu i zaprezentowaniu własnych założeń psychologicznych badań eksperymentalnych, poddanych następnie dyskusji i ocenie).

- zadania na zajęciach rozwiązywane indywidualnie oraz grupowo (pytania otwarte, pytania zamknięte, problemy dywergencyjne) – dodatkowo premiowana aktywność mogąca podnieść ocenę

Wykład:

1. Psychologia jako nauka.

- Pojęcie i klasyfikacja wiedzy (potoczna, irracjonalna, spekulatywna, artystyczna, naukowa).

- Wiedza naukowa vs. wiedza potoczna

- Zewnętrzne i wewnętrzne funkcje nauki.

- Metodologiczny schemat badania naukowego

- Pojęcie trafności wewnętrznej i zewnętrznej badania naukowego

- Etapy procesu badawczego w psychologii

2. Pytania badawcze i hipotezy – rola w procesie badawczym, zasady ich konstruowania

3. Zmienne w badaniu psychologicznym.

- Klasyfikacja zmiennych

- Operacjonalizacja zmiennych

- Interakcyjny wpływ zmiennych

- Pojęcie pomiaru i skali pomiarowej.

- Rodzaje skal pomiarowych i ich właściwości.

4. Eksperymentalny model badawczy.

- Manipulacja zmienną niezależną w eksperymencie psychologicznym

- Kontrola zmiennych ubocznych i zakłócających w modelu eksperymentalnym

- Pomiar zmian zmiennej zależnej

- Eksperyment właściwy a quasi-eksperyment.

- Proste plany eksperymentalne: plan grup niezależnych i plan z powtarzanym pomiarem.

- Złożone plany eksperymentalne.

- Eksperymenty naturalne.

5. Korelacyjny model badawczy

- Specyfika modelu korelacyjnego i jego rola w badaniach psychologicznych.

- Plany badawcze w modelu korelacyjnym.

- Ograniczenia wnioskowania na podstawie wyników uzyskanych w modelu korelacyjnym.

6. Programy badawcze w psychologii.

- Ograniczenia wyników pojedynczego badania, rola programów badawczych.

- Strategia Systematycznie Modyfikowanych Autoreplikacji wg Wojciszke.

7. Osobliwości badania psychologicznego.

- Oczekiwania badacza i osoby badanej

- Wpływ motywacji osoby badanej.

- Koncepcja wskazówek sugerujących hipotezę Orne’a.

- Rola lęku przed oceną osoby badanej w badaniu psychologicznym.

- Etyczny aspekt badań psychologicznych

8. Dobór próby badawczej

- Dobór celowy i zagrożenia związane z jego zastosowaniem. Próba kwotowa.

- Dobór przez ochotników i jego ograniczenia.

- Próba losowa

9. Wybrane metody pomiaru zmiennych z punktu widzenia metodologii m.in.: obserwacja, nieinwazyjne pomiary zachowania, metody chronometryczne.

10.Wykorzystanie internetu w badaniach psychologicznych.

- Bazy artykułów naukowych, otwarte repozytoria, wyszukiwarki naukowe

- Prowadzenie badań z wykorzystaniem internetu,

- Serwisy społecznościowe dedykowane naukowcom i popularyzatorom nauki.

11.Komunikowanie wyników badań.

Ćwiczenia:

- Etapy procesu badawczego w psychologii i ich wzajemne powiązania.

- Zasady konstruowania pytań badawczych i hipotez.

- Określenie obrazu zmiennych.

- Operacjonalizacja zmiennych.

- Eksperyment w psychologii.

- manipulacja zmienną niezależną,

- pomiar zmiennej zależnej,

- kontrola zmiennych niezależnych ubocznych i zakłócających,

wybór odpowiedniego planu eksperymentalnego,

- maksymalizacja trafności wewnętrznej badania eksperymentalnego.

- Komunikowanie wyników badań. Etyczne problemy w badaniach psychologicznych.

- Doskonalenie warsztatu badań psychologicznych na przykładzie tworzenia założeń własnego projektu badawczego

Podstawowa:

Brzeziński, J. (2020). Metodologia badań psychologicznych. Wydanie Nowe. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Francuz, P., Mackiewicz, R. (2005). Liczby nie wiedza skąd pochodzą - przewodnik po metodologii i statystyce: nie tylko dla psychologów. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Shaughnessy, J.J., Zechmeister, E.B., Zechmeister, J.S. (2002). Metody badawcze w Psychologii. Gdańsk: GWP.

Uzupełniająca:

Babbie, E. (2013). Podstawy badań społecznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Bedyńska, S., Brzezicka, A. (2013). Statystyczny drogowskaz. Praktyczne wprowadzenie do wnioskowania statystycznego. T.I. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Sedno.

Brzeziński, J. (2000). Badania eksperymentalne w psychologii i pedagogice. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Frankfort-Nachmias, Ch., Nachmias, D. (2001). Metody badawcze w naukach społecznych. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.

Silverman, D. (2020). Interpretacja danych jakościowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Wojciszke, B. (2004). Systematycznie Modyfikowane Autoreplikacje: logika programu badań empirycznych w psychologii. W: J. Brzeziński (red.), Metodologia badań psychologicznych. Wybór tekstów (s. 44–68). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Brzeziński, J., Chyrowicz, B., Poznaniak, W., Toeplitz-Winiewska, M. (2008). Etyka zawodu psychologa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Brzeziński, J. (2000). Poznanie naukowe – poznanie psychologiczne; podstawowe modele badawcze W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. T.I, Gdańsk: GWP.