Determinanty polityczne pamięci zbiorowej

T

T

T

Warsztaty: analiza tekstu, dyskusja, burza mózgów, prezentacja

Obecność i aktywność na zajęciach + przygotowanie prezentacji multimedialnej + przedstawienie prezentacji w trakcie zajęć

Dopuszcza się dwie nieobecności

Terminologia związana z pamięcią zbiorową, czynniki ją kształtujące, a także nośniki i sposoby upowszechniania.

Porównanie pamięci zbiorowej i historii.

Zasoby pamięci zbiorowej a polityka historyczna (pamięci).

Polityczne narzędzia kształtowania pamięci zbiorowej.

Dekomunizacja, repolonizacja, dekolonizacja.

Analiza wybranych przypadków (dobór zgodny z zainteresowaniami badawczymi studentów).

Assmann J., Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych, Warszawa 2015.

Halbwachs M., Społeczne ramy pamięci, Warszawa 2008.

Kula M., Między przeszłością a przyszłością. O pamięci, zapominaniu i przewidywaniu, Poznań 2004.

Machcewicz P., Muzeum, Kraków 2017.

Nijakowski L. M., Domeny symboliczne. Konflikty narodowe i etniczne w wymiarze symbolicznym, Warszawa 2006.

Sariusz-Wolska M., (red.), Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, Kraków 2009.

Szacka B., Czas przeszły, pamięć, mit, Warszawa 2006.

Wojdon J. (red.), Historia w przestrzeni publicznej, Warszawa 2018.

+ literatura szczegółowa dotycząca omawianych przypadków

T

wykład konwersatoryjny, prezentacja multimedialna, dyskusja, opis

Przygotowanie i przedstawienie prezentacji dotyczącej wybranej tematyki uwzględnionej w treściach kształcenia, test końcowy, aktywność na zajęciach

1. Zajęcia organizacyjne - definiowanie polityki historycznej, czynniki warunkujące kształtowanie polityki historycznej i instrumenty jej realizacji;

2. Mity polityczne obecne w polityce historycznej Polski;

3. Mity polityczne obecne w polityce historycznej Niemiec;

4. Mity polityczne obecne w polityce historycznej Federacji Rosyjskiej;

5. Mity polityczne obecne w polityce historycznej Ukrainy;

6. Mity polityczne obecne w polityce historycznej Białorusi;

7. Mity polityczne obecne w polityce historycznej Szwecji;

8. Mity polityczne obecne w polityce historycznej Węgier;

9. Mity polityczne obecne w polityce historycznej struktur Unii Europejskiej;

10. Mity polityczne obecne w polityce historycznej Turcji;

11. Mity polityczne obecne w polityce historycznej Izraela;

12. Mity polityczne obecne w polityce historycznej USA;

13. Mity polityczne obecne w polityce historycznej Japonii;

14. Mity polityczne obecne w polityce historycznej Chińskiej Republiki Ludowej;

15. Mity polityczne obecne w polityce historycznej Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej.

R. Chwedoruk, Polityka historyczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2018.

P. Lewandowski, Mit i czas polityczny. Czas polityczny w przestrzeni narodowych narracji mitycznych, Wydawnictwo e-bookowo, 2015.

A. Sepkowski, Mity polityczne i stereotypy w pamięci zbiorowej społeczeństwa, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2015.

A. Siewierska-Chmaj, Mity w polityce: funkcje i mechanizmy aktualizacji, Oficyna Wydawnicza ASPRA, Warszawa 2016.

W kręgu wyobrażeń zbiorowych. Polityka, władza, społeczeństwo, red. A. Dubicki, M. Rekść, A. Sepkowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2019.

D. Waniek, Mity założycielskie - mity polityczne. Ich znaczenie w procesie kształtowania współczesnych podziałów społecznych, „Państwo i Społeczeństwo” 2011, nr 4 (XI).

T

Opowiadanie, opis, prezentacja; dyskusja

Aktywność, prezentacja, obecność na zajęciach (dopuszcza się 2 nieobecności)

Pojęcie pamięci zbiorowej, pojęcia naród polityczny; naród etniczno-kulturowy; wyobrażenia zbiorowe a pamięć zbiorowa; pamięć zbiorowa a polityka historyczna; pamięć zbiorowa a tożsamość zbiorowa; nośniki pamięci zbiorowej - muzea i narracje pamięci; pamięć zbiorowa w Internecie; pamięć zbiorowa a ideologia; racja stanu a polityki pamięci; pamięć zbiorowa a sport; tożsamość zbiorowa i polityka pamięci Ukraińców; tożsamość zbiorowa i polityka pamięci Rosjan; tożsamość zbiorowa i polityka pamięci Białorusinów; tożsamość zbiorowa i polityka pamięci Litwinów; tożsamość zbiorowa i polityka pamięci Niemców.

A. Dubicki, M. Rekść, A. Sepkowski (red.), W kręgu wyobrażeń zbiorowych. Polityka - władza - społeczeństwo, Łódź 2019;

P. T. Kwiatkowski, Pamięć zbiorowa społeczeństwa polskiego w okresie transformacji, Warszawa 2008;

M. Saryusz-Wolska (red.), Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, Kraków 2009;

B. Baczko, Wyobrażenia społeczne. Szkice o nadziei i pamięci zbiorowej, Warszawa 1994;

A. Demandt, Historia niebyła, Warszawa 1999;

A. Giddens, Nowoczesność a tożsamość, Warszawa 2002;

M. Halbwachs, Społeczne ramy pamięci, Warszawa 1969;

H. Samsonowicz, O historii prawdziwej, Gdańsk 1997;

F. Braudel, Historia i trwanie, Warszawa 1971;

M. Foucault, Filozofia, historia, polityka, Warszawa 2000;

M. Zaleski, Formy pamięci, Warszawa 1996;

oraz literatura dotycząca polityki historycznej.

T

Brak

dyskusja, burza mózgów, analiza treści, analiza dyskursu

Kolokwium + aktywność + obecność na zajęciach (dopuszcza się 2 nieobecności)

Pojęcie pamięci zbiorowej, memory makers, memory consumers, nośniki pamięci zbiorowej, pamięć zbiorowa w Internecie, pamięć zbiorowa a historia, pamięć zbiorowa a ideologia, pamięć zbiorowa w programach partii politycznych, pamięć zbiorowa a polityka historyczna, pamięć zbiorowa a tożsamość zbiorowa, muzea i narracje pamięci, postpamięć, pamięć zbiorowa w przestrzeni miejskiej, dekomunizacja w Europie Środkowo-Wschodniej, rozrachunki z przeszłością w wybranych państwach zachodnich w RFN i Hiszpanii.

A. Dubicki, M. Rekść, A. Sepkowski (red.), W kręgu wyobrażeń zbiorowych

Polityka - władza - społeczeństwo, Łódź 2019.

P.T. Kwiatkowski, Pamięć zbiorowa społeczeństwa polskiego w okresie transformacji, Warszawa 2008.

M. Saryusz-Wolska, R. Traba (red.), Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, red. M. Saryusz-Wolska, R. Traba, Warszawa 2014.

Saryusz-Wolska M. (red.), Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, Kraków 2009.

T

Realizator zajęć zastrzega sobie możliwość poszerzenia zakresu literatury przedmiotu o ile zaistnieje tego rodzaju konieczność w trakcie omawiania określonego tematu.

Wykład konwersatoryjny:

- metoda częściowo podająca, umożliwiająca aktywizację studentów na rzecz

dyskusji w zakresie problematyki realizowanej na zajęciach

- uwzględniona będzie możliwość przedstawienia przez studentów krótkich

prezentacji na określony temat.

1) systematyczne i aktywne uczestnictwo w wykładzie konwersatoryjnym,

2) Zaliczenie lektury 15 artykułów naukowych zamieszczonych w periodykach

naukowych albo rozdziałach zawartych w monografiach lub pracach

zbiorowych,

3) Zaliczenie kolokwium w formie ustnej.

1.Pamięć zbiorowa: pojęcie, elementy składowe, specyfika

2.Polityka historyczna alias polityka pamięci: pojęcie, osobliwości, cele,

ograniczenia

3.Funkcje państwa a polityka historyczna alias polityka pamięci

4.Determinanty polityki oraz polityki historycznej alias polityki pamięci

(Wprowadzenie do problematyki)

5.Cywilizacyjne determinanty polityki pamięci

6.Geopolityczne determinanty polityki pamięci

7.Historiozoficzne determinanty polityki pamięci

8.Ekonomiczne determinanty polityki pamięci

9.Prawne determinanty polityki pamięci

10.Aksjologiczne determinanty polityki pamięci

11. Etyczne determinanty polityki pamięci

12. Kulturowe determinanty polityki pamięci

13. Wymogi racji stanu jako determinanty polityki pamięci

14. Postmodernizacja polityki pamięci: za i przeciw

15. Multikulturalizm i polityczna poprawność a polityki pamięci

Bogucki M., O współczesnym „używaniu” przeszłości” – charakterystyka

odtwórstwa historycznego, „Turystyka Kulturowa”, 2010, nr 5.

Chinciński T., Pamięć II wojny światowej w Polsce i w Niemczech. Debaty –

Muzea - Wystawy, „Colloqium Wydziału Nauk Humanistycznych i

Społecznych”, 2015, nr 1, s. 23-41.

Europejska pamięć historyczna: strategie polityczne, wyzwania i perspektywy,

„Kultura i Edukacja”, 2013, nr 2, s.1-5.

Halbwachs M., Społeczne ramy pamięci, Warszawa 2008.

Kaplita M., Polityka historyczna, kultura pamięci i Nietsche,. Niewczesne

rozważania XXXI wieku, „Pressje”, 2011, t.26-27, s. 265-277.

Kasztelan M., Fenomen pamięci zbiorowej, „In Gremium”, 2012, t. 6,

s. 185-197.

Kilian S. (red.), Państwo i społeczeństwo – Polityka historyczna – historia

instrumentem bieżącej polityki, Kraków 2008.

Klaś J., Muzea historyczne – pomiędzy pamięcią zbiorową a polityką pamięci

historycznej, „Zarządzanie w Kulturze” , 2013, z. 3, s. 197-2015.

Kosiewski P., (red.), Pamięć jako przedmiot władzy, Warszawa 2008, ss. 80.

Kozielska M., Pamięć zbiorowa w centrum nowoczesności. Ujęcie Jeffreya

K.Olicka, „Teksty Długie”, 2910, nr 66, s.179-193.

Kula M., Nośniki pamięci historycznej, Warszawa 2002.

Lipski J. J., Dwie ojczyzny, dwa partriotyzmy (uwagi o megalomanii narodowej i

ksenofobii Polaków), Ile ojczyzn, ile patriotyzmów, red: M. Syska,

Warszawa 2007.

Łastawski K., Polskość w Europie. Polska tożsamość narodowa w jednoczącej

się Europie, Warszawa 2004.

Main I., Trudne świętowanie: konflikty wokół obchodów świąt państwowych i

kościelnych 1944-1982, Warszawa 2004.

Malczewska-Pawelec D., Pawelec T., Rewolucja w pamięci historycznej. Porównawcze studia nad praktykami manipulacji zbiorową pamięcią Polaków

w czasach stalinowskich, Kraków 2011.

Marszałek-Kawa Joanna, Ratke-Majewska Anna, Wawrzyński Patryk. (red.),

Historia i pamięć w przestrzeni publicznej. Chile – Gruzja – RPA, Toruń 2016

Marszałek-Kawa J., Piechowiak-Lamparska J., Ratke-Majewska A., Wawrzyński

P. (red.), Polityka pamięci i kształtowanie tożsamości politycznej w czasie

tranzycji postautorytarnej. Warszawa 2016.

Massaka I., Eurazjatyzm. Z dziejów rosyjskiego misjonizmu, Wrocław 2001

Materski W.., Polityka historyczna Federacji Rosyjskiej, „Dzieje Najnowsze”,

2014, nr 4.

Mity historyczno-polityczne wyobrażenia zbiorowe polityka historyczna, red.

E. Ponczek, A.Sepkowski, Toruń 2010 - 2013, t. 1-3.

Morawiec N. , Myszków –historia – pamięć – tożsamość. Samorząd lokalny a

polityka historyczna, „Zeszyty Myszkowskie”, 2015, nr 1, s. 47-60.

Mrozek W., Film pamięci narodowej. Najnowsze kino polskie w dyskursie polityki

historycznej, lewica.pl, ss.21.

Narodowe i europejskie aspekty polityki historycznej, red. Bartosz

Korzeniewski, Poznań 2009.

Narracje pamięci: między polityką a historią, [red.] K. Kącka,

J. Piechowiak-Lamparska, A.Ratke-Majewska, Toruń 2015.

Nijakowski L., Polska polityka pamięci, Warszawa 2008.

Nowak A., Historia i polityka – historia się nie skończyła, Wydawnictwo Biały

Kruk 2016.

Olszański T.A., Miejsce UPA w wojnie ojczyźnianej. Dylematy polityki

historycznej Ukrainy, Warszawa 2013, ss. 49.

Pabjan B., Czajkowski P., Pamięć zbiorowa a przestrzeń miasta, „Forum

Socjologiczne”, 2015, nr 6, s. 9-19.

Pamięć i polityka historyczna, red. S.M. Nowinowski, J. Pomorski, R. Stobiecki,

Łódź 2008.

Pamięć i polityka historyczna, red. P.Kosiewski, Wrocław 2006.

Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, red. Magdalena Sariusz-Wolska, Kraków 2009.

Pazderski F., Czemu przeszłość się pamięta ? –Wokół dyskursu na temat

kształtowania pamięci zbiorowej, „Drumla – Nasza Czytelnia”, 2007, nr 2,

s-.1 -27.

Polityka pamięci i kształtowanie tożsamości politycznej w czasie tranzycji

postautorytarnej. Analiza porównawcza, red. Marszałek-Kawa Joanna, Ratke-Majewska Anna, Wawrzyński Patryk, Toruń 2016.

Polonez na polu minowym, wywiady zebrała Dorota Wodecka, Warszawa

2013.

Ponczek E., Polityka wobec pamięci versus polityka historyczna: aspekty

semantyczny, aksjologiczny i merytoryczny w narracji polskiej, „Przegląd

Politologiczny”, 2013, nr 2, s. 7-22.

Ponczek E., Polityka historyczna a geopolityczny wymiar bezpieczeństwa

(ogląd z perspektywy polskiej), [w:] M.Fałdowska i A.Wielomski (red.)

Bezpieczeństwo we współczesnej myśli politycznej, Warszawa 2015,

s. 171-194.

Ponczek E., Myśl polityczna – kultura polityczna – polityka pamięci (w kontekście

imponderabiliów polskich), [w:] E.Ponczek, A.Sepkowski, M.Rekść (red.),

Mity polityczne i stereotypy w pamięci zbiorowej społeczeństwa, Łódź 2015,

s.13-30.

Ponczek E., Od metaforycznej polityzacji pamięci zbiorowej do refleksji teoretycznej dotyczącej polityki historycznej, „Studia Politologiczne”, 2015,

vol. 37, s. 191-218.

Rudawski B., Alternatywa dla Niemiec a niemiecka historia. Nowy początek w

polityce historycznej, „Biuletyn Instytutu Zachodniego”, 2018, nr 349, s. 1-6.

Rekść M., Mit wielkiej historii i jego rola w kształtowaniu tożsamości narodowej,

[w:] Mity polityczne i stereotypy w pamięci zbiorowej społeczeństwa, red

E. Ponczek, A. Sepkowskii M. Rekść, Łodź 2015.

Rusinek Martyna, Obóz zagłady Treblinka II w pamięci społecznej (1943-1989),

Warszawa 2008.

Sariusz-Wolska M., (red.), Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna

perspektywa niemiecka, Kraków 209.

Senacka J., Polityka historyczna partii Prawo i Sprawiedliwość: założenia i

realizacja, „Athenaeum Poliitical Science”, 2008,

vol.19, s. 54-66.

Sepkowski A., Mity w wyjaśnianiu naukowym, (w)A.Antoszewski,

A,.Dumała,B.Kraus-Mozer (red.) Teoretyczne i metodologicene wyzwania

badań politologicznych w Polsce, Lublin 2010.

Skibiński P. ,Wiślicki T., Wysoki M., Historycy i politycy. Polityka pamięci w III RP,

Warszawa 2011.

Sroczyńska J., Polska polityka historyczna i jej wpływ na kształtowanie się

praktyki konserwatorskiej w pierwszych latach powojennych, ”Nauka”, 2016,

nr 48.

Skoczyłaś Ł., Lokalne polityki pamięci, „Środkowo-Europejskie Studia

Polityczne”, Poznań 2015, nr 4.

Stolarz A., Wasiliew A. (red.)., Polityka wobec pamięci w Europie

Środkowo-Wschodniej i Rosji, „Rocznik Instytutu Europy

Środkowo-Wschodniej”, Lublin 2015. z. 13/2.

Szacka B., Czas przeszły. Pamięć. Mit, Warszawa 2006.

Szacka B,, Pamięć zbiorowa i wojna, „Przegląd Socjologiczny”, 2000, nr 49/2,

s. 11-26.

Szarota Tomasz, Niemcy i Polacy: wzajemne postrzeganie i stereotypy,

Warszawa 1998.

Szpociński A. (red.) , Pamięć zbiorowa jako czynnik integracji i źródło konfliktów,

Warszawa 2009.

Szpociński, P. Kwiatkowski, Przeszłość jako przedmiot przekazu, Warszawa

2006.

Traba R., Polityka wobec historii. Kontrowersje i perspektywy, „Teksty Długie”,

2010, nr 1-2, s. 300-318.

Tokarz T., Koncepcja „polityki historycznej” w myśli konserwatystów polskich

"Kultura i Historia", 2011, t. 19, nr 1.

Traba R., Hennie-Hann H. (red.), Polsko-niemieckie miejsca pamięci, Warszawa

2013.

Wawrzyński P., Polityka historyczna w dobie internetu. Instytut Pamięci

Narodowej a nowe media, Toruń 2014.

Wierzbicki Andrzej, Naród – państwo w polskiej myśli historycznej

dwudziestolecia międzywojennego, Wrocław 1978.

Wolff-Powęska, Pamięć – brzemię i uwolnienie. Niemcy wobec nazistowskiej

przeszłości (1945-2010), Poznań 2011.

Wójcik A., Polityka historyczna jako forma budowy wizerunku Polski na arenie

międzynarodowej, „Świat Idei i Polityki”, 2016, s.438-451.

Wóycicki K., Europejski konflikt pamięci, Ryga 2007.

Wóycicki K., Niemiecka pamięć. Rozrachunek z przeszłością NRD i przemiany

niemieckiej świadomości historycznej,

Warszawa 2011.

Wóycicki K., Wysoki M., (red.), Historia Polski od nowa. Nowe narracje historii

i muzealne reprezentacje przeszłości, Warszawa 2014, ss. 322.

Wrzosek W., Tezy o względności historycznej. W poszukiwaniu fundamentów

dla pokojowego kultywowania niewspółmiernych obrazów przeszłości,

„Nauka Polska. Jej Potrzeby – Organizacja i Rozwój”, 2016, t.XXV, s. 25-35.

Ziemer Klaus (red.), Pamięć i polityka dziedzictwa kulturowego w Polsce w

Niemczech, Warszawa 2015, ss. 131.

Żaryn Jan, Polska pamięć. O historii i polityce historycznej, Gdańsk 2017.

T

Brak

Konwersatorium z elementami wykładu w tych partiach, jakie są dla studentów trudne w eksploracji. Konwersatorium wymaga aktywności drugiej strony i kształci także umiejętności występowania przed większym audytorium.

Poza aktywnością na zajęciach przy pełnej obecności na nich każdy student jest zobligowany do prezentacji wybranej przez siebie formy mityzacji życia politycznego czy społecznego z widoczną rolą historii, przy czym pożądane jest, by owe mityzacje korespondowały z tematem pracy licencjackiej i w jakiś sposób moderowały jej ostateczny kształt, wiadomo bowiem, że znajomość historii nie jest najmocniejszą strona studentów.

1. Istota wyobrażeń zbiorowych.

2. Czas i pamięć.

3. Mity historyczne – symplifikacje.

4. Wiara immanentna – postaci „religii obywatelskiej”.

5. Tożsamości indywidualne i zbiorowe.

6. Potrzeba przyszłości jako potrzeba przeszłości.

7. Historia i jej mutacje – historia „niebyła”.

8. Historia oralna i pisana w interesie panujących.

9. Historia a racja stanu i racja narodu.

10. Wizje przeszłości „dalekiej” – źródła idei jagiellońskiej i piastowskiej.

11. Historia sacra i profana.

12. Istota pamięci zbiorowej.

13. Upolitycznianie wizji historii od epoki romantyzmu.

14. Nowe role „polityki pamięci” w XXI wieku.

15. Podsumowanie zajęć.

1. Baczko B., Wyobrażenia społeczne. Szkice o nadziei i pamięci zbiorowej. Warszawa 1994.

2. A,Demandt, Historia niebyła, Warszawa 1999.

3. A.Giddens, Nowoczesność a tożsamość, Warszawa 2002.

4. M. Halbwachs, Społeczne ramy pamięci,, Warszawa 1969.

5. H.Samsonowuicz, O historii prawdziwej, Gdańsk 1997.

Literatura dodatkowa.

1. F.Braudel, Historia i trwanie, Warszawa 1971.

2. M. Mead, Kultura i tożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego,, Warszawa 1964.

3. M. Foucault, Filozofia, historia, polityka, , Warszawa 2000.

4. M. Kukiel, Historia w służbie teraźniejszości, Warszawa 1994

5. M. Zaleski. Formy pamięci, Warszawa 1996.