Klasztor jako miejsce formowania się osobowości człowieka i cywilizacji europejskiej

T

zaliczenie na ocenę

W przypadku jeśli, któryś w wyżej wymienionych tematów (w pozycji: Treści kształcenia) nie zostanie zrealizowany, studenci są zobowiązani do jego samodzielnego opracowania wg niniejszego sylabusa.

Wykład ilustrowany pokazami multimedialnymi oraz uzupełniany pokazami filmowymi.

Ocena na podstawie frekwencji na wykładach.

Początki ruchu monastycznego: Zalążki ruchu monastycznego w chrześcijaństwie do IV wieku, pierwsze pustelnie i wspólnoty na Bliskim Wschodzie - dwie koncepcje klasztoru - anachorecka (eremicka) i pachomiańska, rozwój monastycyzmu w Bizancjum do IX wieku, początki wielkiego rozwoju ruchu monastycznego na Zachodzie - reguła św. Augustyna, Benedykta - podstawy zakonnego życia w zachodnim chrześcijaństwie, rozwój benedyktynów, reforma kluniacka życia zakonnego. Rozwój nowych kierunków w życiu monastycznym Europy Zachodniej: Pojawienie się kanoników regularnych i główne kierunki rozwoju kanonikatu, cystersi i ich ekspansja, działalność św. Bernarda z Clairvaux. Zakony rycerskie - ich geneza i rozwój: Geneza zakonów rycerskich w dobie krucjat, główne zakony rycerskie, specyfika życia w zakonie rycerskim. Zakony żebrzące: Franciszkanie, dominikanie, kontrowersje wokół zakonów żebrzących. Rozwój zakonów w późnym średniowieczu: Zmiany w życiu wewnętrznym klasztorów - rozluźnienie się dyscypliny zakonnej, próby zahamowania upadku dyscypliny i reform zakonów. Racjonalne gospodarowanie: Rozwój rolnictwa - kolonizacja nieużytków, wydajna agrotechnika, ogrodnictwo i hodowla, rzemiosło klasztorne, handel, kooperacja z miastem, wpływ życia klasztornego na wydajne gospodarowanie - podział pracy. Wychowanie, kształcenie się i praca naukowa oraz artystyczna w klasztorach: Droga kandydata od nowicjatu do pełnoprawnego członka wspólnoty, szkoły klasztorne - zakres ich działania oraz program zajęć, kształcenie się poza klasztorem - studia zakonników, skryptorium i biblioteka, główne kierunki działalności naukowej i literackiej zakonników, wybitni uczeni zakonnicy, sztuki piękne oraz budownictwo. Codzienne zajęcia zakonników, higiena, kuchnia: racjonalny podział dnia i jego wpływ na osobowość, odstępstwa od porządku dnia, potrawy i napoje w klasztorze - zasady spożywania posiłków, posty - legendy, a prawda. Co dały zakony cywilizacji europejskiej?: Racjonalna organizacja życia człowieka, wydajna gospodarka oparta na podziale pracy między specjalistów, dorobek duchowy - nauka literatura, sztuki piękne, nowoczesne państwo militarne i sztuka wojenna rycerzy – zakonników, medycyna, higiena i kuchnia.

Dobosz Jozef,Wyrwa Andrzej M., Działalność gospodarcza cystersów na ziemiach polskich – zarys problemu, [w:] Monasticon Cisterciense Poloniae, red. Andrzej M. Wyrwa, Jerzy Strzelczyk, Krzysztof Kaczmarek, t. I, Poznań 1999, s. 189 – 212;

Kaczmarek Krzysztof, Szkoły i studia w polskich klasztorach cysterskich, [w:] Monasticon Cisterciense Poloniae, red. Andrzej M. Wyrwa, Jerzy Strzelczyk, Krzysztof Kaczmarek, t. I, Poznań 1999, s. 172 – 188;

Karłowska – Kamzowa Alicja, Rola klasztorów w rozwoju gotyckich rękopisów iluminowanych w Polsce, [w;] Klasztor w kulturze średniowiecznej Polski, red. Anna Pobóg – Lenartowicz, Opole 1995, s. 281 – 288;

Knowels M. David, Obolensky Dmitri, Historia Kościoła, t. II, 600 – 1500, Warszawa 1988;

Kostrzański Hubert, Dziedzictwo białych mnichów, Szczyrzyc 1991;

Louf Andre, Cysterska droga, [w seria:] Biblioteka duchowości cysterskiej, t. I, red. O. Bernard Grenz O.Cist., Skoczów 2000;

Melville Marion, Dzieje Templariuszy, Warszawa 1991;

Moulin Leo, Życie codzienne zakonników w średniowieczu (X – XV wiek), Warszawa 1986;

Pobóg – Lenartowicz Anna, Kanonicy regularni na Śląsku, Opole 1999;

Potkowski Edward, Rycerze w habitach, Warszawa 2004;

Wałkówski Andrzej, Biblioteka klasztorna jako miejsce pracy średniowiecznego uczonego. Rozważania na tle badań piśmiennictwa cystersów, Archiwa Biblioteki i Muzea Kościelne, t. LXXXIII: 2005, s. 105 – 138;

Wyrwa Andrzej M., Opactwa cysterskie na Pomorzu. Zarys dziejów kultury, Poznań 1999.

Można korzystać z innych niż podane wyżej wydania

T

T

T

Brak

Wykład ilustrowany multimedialnie

Ocena na podstawie frekwencji na wykładach.

Początki ruchu monastycznego w chrześcijaństwie; reforma kluniacka życia zakonnego; rozwój nowych kierunków w życiu monastycznym Europy Zachodniej od XII wieku; zakony rycerskie - ich geneza i rozwój; zakony żebrzące; rozwój zakonów w późnym średniowieczu - rozluźnienie się dyscypliny zakonnej i próby zahamowania upadku dyscypliny oraz reform zakonów; wpływ życia klasztornego na wydajne gospodarowanie - podział pracy; wychowanie, kształcenie się i praca naukowa oraz artystyczna w klasztorach; codzienne zajęcia zakonników - higiena, kuchnia; co dały zakony cywilizacji europejskiej.

Wybór ważniejszych pozycji:

Dobosz Jozef,Wyrwa Andrzej M., Działalność gospodarcza cystersów na ziemiach polskich – zarys problemu, [w:] Monasticon Cisterciense Poloniae, red. Andrzej M. Wyrwa, Jerzy Strzelczyk, Krzysztof Kaczmarek, t. I, Poznań 1999, s. 189 – 212;

Kaczmarek Krzysztof, Szkoły i studia w polskich klasztorach cysterskich, [w:] Monasticon Cisterciense Poloniae, red. Andrzej M. Wyrwa, Jerzy Strzelczyk, Krzysztof Kaczmarek, t. I, Poznań 1999, s. 172 – 188;

Karłowska – Kamzowa Alicja, Rola klasztorów w rozwoju gotyckich rękopisów iluminowanych w Polsce, [w;] Klasztor w kulturze średniowiecznej Polski, red. Anna Pobóg – Lenartowicz, Opole 1995, s. 281 – 288;

Knowels M. David, Obolensky Dmitri, Historia Kościoła, t. II, 600 – 1500, Warszawa 1988;

Kostrzański Hubert, Dziedzictwo białych mnichów, Szczyrzyc 1991;

Louf Andre, Cysterska droga, [w seria:] Biblioteka duchowości cysterskiej, t. I, red. O. Bernard Grenz O.Cist., Skoczów 2000;

Melville Marion, Dzieje Templariuszy, Warszawa 1991;

Moulin Leo, Życie codzienne zakonników w średniowieczu (X – XV wiek), Warszawa 1986;

Pobóg – Lenartowicz Anna, Kanonicy regularni na Śląsku, Opole 1999;

Potkowski Edward, Rycerze w habitach, Warszawa 2004;

Wałkówski Andrzej, Biblioteka klasztorna jako miejsce pracy średniowiecznego uczonego. Rozważania na tle badań piśmiennictwa cystersów, Archiwa Biblioteki i Muzea Kościelne, t. LXXXIII: 2005, s. 105 – 138;

Wyrwa Andrzej M., Opactwa cysterskie na Pomorzu. Zarys dziejów kultury, Poznań 1999.

Można korzystać z innych niż podane wyżej wydania