Metodologia historii sztuki

T

T

wykład, ćwiczenia, analizy

wykład - na podstawie obecności, 15%

ćwiczenia - na podstawie prac pisemnych (analizy formalna, strukturalna, ikonograficzna) oraz udziału w dyskusji, 25%

egzamin ustny - oparty na lekturze obowiązkowej (zagadnienia załączone w harmonogramie zajęć), 60%

egzamin

• Co to jest nauka? Co to jest metodologia? Dlaczego metodologie się zmieniają? Co to jest paradygmat?

• Siatka podstawowych pojęć w historii sztuki w perspektywie paradygmatu sytuacji estetycznej artysta-dzieło-odbiorca i jej krytyka w perspektywie studiów crossdyscyplinarnych.

• Przypomnienie podstawowych tradycyjnych pojęć w perspektywie historycznej (techne i nowoczesne pojęcie sztuki; mimesis i jej odmiany; ekspresja dzieła, artysty i odbiorcy; wartość artystyczna, wartość estetyczna, pojęcie stylu, funkcje sztuki)

• Formalizm. Pięć znaczeń terminu „forma”. Antecedencje formalizmu (doktryna estetyzmu, l’art pour l’art, estetyka Kanta); aspekty procesu autonomizacji sztuki (antyemocjonalizm, obiektywizm, esencjalizm); „czysta widzialność”, widzenie optyczne i haptyczne, wola twórcza, „rozbicie” formy w rozwoju sztuki; „forma znacząca”, „estetyczna emocja”; analiza formy (5 par opozycyjnych pojęć wg Wölfflina; własności formalno-ekspresyjne punktu, linii i płaszczyzny wg Kandyńskiego); formalizm a modernizm

• Semiotyka i strukturalizm. Znak i sytuacja znakowa, reprezentacja (de Saussure, Peirce, Ogden i Richards); znak i system, intencjonalna i teleologiczna koncepcja znaku i jej krytyka (Wallis); funkcje języka (Jacobson); semiotyka strukturalna w badaniach nad sztuką; analiza strukturalna, kod, idiolekt, poziomy struktury (Eco); rodzaje znakowej wyobraźni; dekonstrukcja; analiza strukturalna dzieła sztuki

• Pojęcie medium. Dialogowość. Intermedialność.

• Intertekstualność. Iterowalność.

• Performatyka. Pojęcie performatywu językowego. Skuteczność performatywna. Fortunność performansu. Performance art a performans klasyczny. Performing arts. Poszerzone pojęcie performansu. Performatyka cd. (performance a kategorie życia, sztuki na żywo sztuki żyjącej, sztuki żywej)

• Ikonografia i ikonologia – Aby Warburg, Erwin Panofsky. Poziomy analizy: preikonograficzna, ikonograficzna, ikonologiczna. Symbole, alegorie, tematy – wizyta w Bibliotece Humanistycznej. Pojęcia: motyw, atrybut, symbol, alegoria, kompozycja alegoryczna, emblemat, impresa, symbol, atrybut, dewiza. Iconoclass, rkd.

• Metoda ikonograficzna: rozwinięcie i krytyka. Tematy ramowe, przekształcenia ikonograficzne wg. Jana Białostockiego. Krytyka metody ikonograficznej. Ikonika Maxa Imdhala – widzenie formalne i przedmiotowe, postaciezawiasowe, [ostacie “dwustronnej orientacji”, synchroniczność, rola kompozycji płaszczyznowej

• Hermeneutyka: podstawy hermeneutyki jako interpretacji tekstu oraz hermeneutyki filozoficznej, przedstawiciele: Dithey, Heidegger, Gadamer. Hermeneutyka egzystencjalna Brotjego: relacja podmiot-obraz w metodzie hermeneutycznej. Widzenie przestrzenne i płaszczyznowe, konflikt widzenia,

• BILDWISSENSCHAFT. Formuły patosu wg Aby Warburga, co to jest Atlas Mnemosyne. Czym zajmuje się Bildwissenschaft, różnice pomiędzy wizualnościa a obrazowością. Boehm: obrazy silne i słabe, różnica ikoniczna, autonomia obrazu

• Visual studies- Od Warburga do Mitchella. Ernst Gombrich: formuła schematu i korekty jako zadsada tworzenia się stylów. Zarzuty wobec studiów wizualnych ich obrona wg W. J. T. Mitchella. Radykalizm koncepcji Nikolasa Mirzoeffa – visual culture.

• Antropologia obrazu a historia sztuki, jakie mogą być potencjalne “reakcje na obraz” wg D. Freedberga. Obrazy wewnętrzne, zewnętrzne i symboliczne wg H. Belitnga. Koncepcja obrazów przed epoka sztuki. Totem, idol i fetysz wg Mitchella

• OBRAZ I MEDIUM. Rola medium w antropologii obrazu, wg. Beltinga. Koncepcja historii sztuki jako historii mediów wg. Bredekampa, media przednowoczesne i nowoczesne

• Historia i rodzaje recepcji. Estetyka recepcji W. Kempa: widz implikowany, analiza recepcji: warunki wewnętrzne i zewnętrzne, elementy wskazujące na komunikację pomiędzy dziełem a widzem

• Biografizm a socjologia sztuki. Biografia artysty: tradycja grecka, tradycja rzymska. Kategoria życia jako przedmiot badań (W. Dilthey). Genetyzm socjologiczny (H. Taine). Psychoanaliza. Freud: struktura osobowości id/ego/superego, sublimacja, symbolizacja, przeniesienie, nerwica, praca snu. Jung: persona, dusza – Anima i Animus, nieświadomość zbiorowa, archetyp.

• Funkcjonalizm (S. Ossowski) i społeczna anatomia sztuki: praktyki społeczne związane ze sztuką, praktyki jako działania strategiczne, habitus, “pole władzy” (P. Bourdieu)

• Feministyczna historia sztuki, queer theory (przyczyny kulturowego wykluczenia kobiet, historia sztuki jako forma artykulacje władzy; różnicowanie (differencing) kanonu; feministyczne interwencje w historii sztuki a społeczna historia sztuki

Lektura obowiązkowa:

1. Piotr Skubiszewski, 0 dwóch sposobach uprawiania historii sztuki, „Teksty: teoria literatury, krytyka, interpretacja” 1974, nr 5 (17), 57-85

2. Heinrich Wölfflin, Podstawowe pojęcia historii sztuki. Problem rozwoju stylu w sztuce nowożytnej (dowolne wydanie, fragmenty o malarstwie).

3. Wasyl Kandyński, Punkt i linia a płaszczyzna (dowolne wydanie).

4. Władysław Tatarkiewicz, Dzieje sześciu pojęć, Warszawa 1976 (forma, dostępny w plikach).

5. Lambert Wiesing, Widzialność obrazu. Historia i perspektywy estetyki formalnej, Warszawa 2008 (fragm. o Rieglu)

6. Mieczysław Wallis, Sztuki i znaki, Warszawa 1983, s 7-20; 31-43.

7. Roland Barthes, Znak w wyobraźni, w: tegoż, Mit i znak. Eseje, wyb. J. Błoński, PIW, Warszawa 1970, s. 266-324 (dostępny w plikach).

8. Eco Umberto, Komunikat estetyczny, w: tegoż, Nieobecna struktura, tłum. Adam Weinsberg i Paweł Bravo, Wydawnictwo KR, Warszawa 1996.

9. Marshall McLuhan, Środek jest przekazem, w: tegoż, Wybór tekstów, Poznań 2001.

10. Jacques Derrida, Pismo i telekomunikacja, „Teksty: teoria literatury, krytyka, interpretacja” 1975, nr 3 (21), 75–92.

11. Ryszard Nycz, Intertekstualność i jej zakresy: teksty, gatunki, światy, „Pamiętnik Literacki” 1990, 81/2, s. 95–116.

12. Jon McKenzie, Performuj albo... Od dyscypliny do performansu, tłum. Tomasz Kubikowski, Universitas, Kraków 2011 (wstęp).

13. Jan Białostocki, Temat ramowy i obraz archetypiczny. Psychologia i ikonografia, w: Teoria i twórczość, Poznań 1961, s.160–169.

14. Max Imdahl, Giotto. Z zagadnień ikonicznej struktury sensu, „Artium Questiones” 1990, t. IV, s. 103–122, https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/artium_quaestiones1990/0127.

15. M. Heidegger, Źródło dzieła sztuki, w: tegoż, Drogi lasu, Warszawa 1997.

16. Michael Brötje, Obraz jako parabola. O pejzażach Gustava Courbeta, „Artium Questiones” 1993, VI.

17. Aby Warburg, Atlas Mnemosyne, NCK, Warszawa 2016.

18. Mariusz Bryl, Historia sztuki na przejściu od kontekstowej funktionsgeschichte ku antropologicznej Bildwissenschaft (casus Hans Belting), „Artium Questiones” 2000, XI.

19. W. J. T. Mitchell, Pokazując widzenie: krytyka kultury wizualnej, „Artium Questiones” 2006, XVII.

20. David Freedberg, Potega wizerunków. Studia z historii i teorii oddziaływania, Kraków 2005 (Wstęp – dostępny w plikach).

21. Hans Belting, Obraz i kult, Gdańsk 2010 (Wprowadzenie dostępne w plikach).

22. Horst Bredekamp, Media obrazowe, “Artium Questiones” 2004, XV.

23. Wolfgang Kemp, Dzieło sztuki i widz: metoda estetyczno-recepcyjna, w: Perspektywy współczesnej historii sztuki. Antologia przekładów „Artium Quaestiones”, red. Mariusz Bryl, Piotr Juszkiewicz, Piotr Piotrowski, Wojciech Suchocki, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2009, s. 139–154. (wersja w j. angielskim dostępna w plikach)

24. Zofia Rosińska, Psychoanalityczne myślenie o sztuce, PWN, Warszawa 1985, s. 31–70 (dostępny w plikach).

25. Stanisław Ossowski, Socjologia sztuki. Przegląd zagadnień, w: tegoż, U podstaw estetyki, PWN, Warszawa 1966, s. 365–390 (dostępny w plikach).

26. Anna Matuchniak-Krasuska, Koncepcja habitusu u Pierre'a Bourdieu, “Hybris” 2015, nr 31.

Uzupełniająco:

1. Mariusz Bryl, Suwerenność dyscypliny: polemiczna historia historii sztuki od 1970 roku, Poznań 2008.

2. Anne D’Alleva, Metody i teorie historii sztuki, Kraków 2008 (trzeba podejść krytycznie).

3. Władysław Tatarkiewicz, Dzieje sześciu pojęć, Warszawa 1976.

4. Jan Białostocki, Historia sztuki wśród nauk humanistycznych, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1980.

5. Thomas S. Kuhn, Struktura rewolucji naukowych (The Structure of Scientific Revolutions, The

6. Clement Greenberg, Potrzeba „formalizmu”, w: tegoż, Obrona modernizmu. Wybór esejów, Universitas, Kraków 2006, s. 63-70.

7. Adolf Goldschmidt, Rozbicie formy w rozwoju sztuki (dostępne w plikach).

8. Richard Schechner, Performatyka. Wstęp, Ośrodek im. Jerzego Grotowskiego, Wrocław 2006.

9. Austin John, Wypowiedzi performatywne, oraz Czynności lokucyjne, illokucyjne, perlokucyjne, w: tegoż, Mówienie i poznawanie, tłum. B. Chwedeńczuk, PWN, Warszawa 1993.

10. E. Panofsky, Ikonografia i ikonologia, w: tegoż, Studia z historii sztuki, red. J. Białostocki. Warszawa 1971.

11. Iconoclass rkd: https://rkd.nl/nl/collecties/services-tools/iconclass

12. Michał Haake, Powołanie św. Mateusza Caravaggia. Studium z hermeneutyki obrazu, „Artium Questiones”, XVIII.

13. Zofia Rosińska, Psychoanalityczne myślenie o sztuce, PWN, Warszawa 1985, s. 89–186 (dostępny w plikach).

14. Nathalie Heinich, Socjologia sztuki, tłum. A. Karpowicz, Warszawa 2010.

15. The Holberg Lecture by Griselda Pollock [film]: "The Holberg Lecture by Griselda Pollock"

16. Agata Jakubowska, Feministyczne interwencje Griseldy Pollock, „Rocznik Historii Sztuki” 2004, 29, s. 25–48.

17. Stanisław Czekalski, Intertekstualność i malarstwo, Artium Quaestiones, nr XVI 2005, s. 35-95.

T

wykład, ćwiczenia, analizy

wykład - na podstawie obecności, 15%

ćwiczenia - na podstawie prac pisemnych (analizy formalna, strukturalna, ikonograficzna) oraz udziału w dyskusji, 25%

egzamin ustny - oparty na lekturze obowiązkowej (zagadnienia załączone w harmonogramie zajęć), 60%

• Co to jest nauka? Co to jest metodologia? Dlaczego metodologie się zmieniają? Co to jest paradygmat?

• Siatka podstawowych pojęć w historii sztuki w perspektywie paradygmatu sytuacji estetycznej artysta-dzieło-odbiorca i jej krytyka w perspektywie studiów crossdyscyplinarnych.

• Przypomnienie podstawowych tradycyjnych pojęć w perspektywie historycznej (techne i nowoczesne pojęcie sztuki; mimesis i jej odmiany; ekspresja dzieła, artysty i odbiorcy; wartość artystyczna, wartość estetyczna, pojęcie stylu, funkcje sztuki)

• Formalizm. Pięć znaczeń terminu „forma”. Antecedencje formalizmu (doktryna estetyzmu, l’art pour l’art, estetyka Kanta); aspekty procesu autonomizacji sztuki (antyemocjonalizm, obiektywizm, esencjalizm); „czysta widzialność”, widzenie optyczne i haptyczne, wola twórcza, „rozbicie” formy w rozwoju sztuki; „forma znacząca”, „estetyczna emocja”; analiza formy (5 par opozycyjnych pojęć wg Wölfflina; własności formalno-ekspresyjne punktu, linii i płaszczyzny wg Kandyńskiego); formalizm a modernizm

• Semiotyka i strukturalizm. Znak i sytuacja znakowa, reprezentacja (de Saussure, Peirce, Ogden i Richards); znak i system, intencjonalna i teleologiczna koncepcja znaku i jej krytyka (Wallis); funkcje języka (Jacobson); semiotyka strukturalna w badaniach nad sztuką; analiza strukturalna, kod, idiolekt, poziomy struktury (Eco); rodzaje znakowej wyobraźni; dekonstrukcja; analiza strukturalna dzieła sztuki

• Pojęcie medium. Dialogowość. Intermedialność.

• Intertekstualność. Iterowalność.

• Performatyka. Pojęcie performatywu językowego. Skuteczność performatywna. Fortunność performansu. Performance art a performans klasyczny. Performing arts. Poszerzone pojęcie performansu. Performatyka cd. (performance a kategorie życia, sztuki na żywo sztuki żyjącej, sztuki żywej)

• Ikonografia i ikonologia – Aby Warburg, Erwin Panofsky. Poziomy analizy: preikonograficzna, ikonograficzna, ikonologiczna. Symbole, alegorie, tematy – wizyta w Bibliotece Humanistycznej. Pojęcia: motyw, atrybut, symbol, alegoria, kompozycja alegoryczna, emblemat, impresa, symbol, atrybut, dewiza. Iconoclass, rkd.

• Metoda ikonograficzna: rozwinięcie i krytyka. Tematy ramowe, przekształcenia ikonograficzne wg. Jana Białostockiego. Krytyka metody ikonograficznej. Ikonika Maxa Imdhala – widzenie formalne i przedmiotowe, postaciezawiasowe, [ostacie “dwustronnej orientacji”, synchroniczność, rola kompozycji płaszczyznowej

• Hermeneutyka: podstawy hermeneutyki jako interpretacji tekstu oraz hermeneutyki filozoficznej, przedstawiciele: Dithey, Heidegger, Gadamer. Hermeneutyka egzystencjalna Brotjego: relacja podmiot-obraz w metodzie hermeneutycznej. Widzenie przestrzenne i płaszczyznowe, konflikt widzenia,

• BILDWISSENSCHAFT. Formuły patosu wg Aby Warburga, co to jest Atlas Mnemosyne. Czym zajmuje się Bildwissenschaft, różnice pomiędzy wizualnościa a obrazowością. Boehm: obrazy silne i słabe, różnica ikoniczna, autonomia obrazu

• Visual studies- Od Warburga do Mitchella. Ernst Gombrich: formuła schematu i korekty jako zadsada tworzenia się stylów. Zarzuty wobec studiów wizualnych ich obrona wg W. J. T. Mitchella. Radykalizm koncepcji Nikolasa Mirzoeffa – visual culture.

• Antropologia obrazu a historia sztuki, jakie mogą być potencjalne “reakcje na obraz” wg D. Freedberga. Obrazy wewnętrzne, zewnętrzne i symboliczne wg H. Belitnga. Koncepcja obrazów przed epoka sztuki. Totem, idol i fetysz wg Mitchella

• OBRAZ I MEDIUM. Rola medium w antropologii obrazu, wg. Beltinga. Koncepcja historii sztuki jako historii mediów wg. Bredekampa, media przednowoczesne i nowoczesne

• Historia i rodzaje recepcji. Estetyka recepcji W. Kempa: widz implikowany, analiza recepcji: warunki wewnętrzne i zewnętrzne, elementy wskazujące na komunikację pomiędzy dziełem a widzem

• Biografizm a socjologia sztuki. Biografia artysty: tradycja grecka, tradycja rzymska. Kategoria życia jako przedmiot badań (W. Dilthey). Genetyzm socjologiczny (H. Taine). Psychoanaliza. Freud: struktura osobowości id/ego/superego, sublimacja, symbolizacja, przeniesienie, nerwica, praca snu. Jung: persona, dusza – Anima i Animus, nieświadomość zbiorowa, archetyp.

• Funkcjonalizm (S. Ossowski) i społeczna anatomia sztuki: praktyki społeczne związane ze sztuką, praktyki jako działania strategiczne, habitus, “pole władzy” (P. Bourdieu)

• Feministyczna historia sztuki, queer theory (przyczyny kulturowego wykluczenia kobiet, historia sztuki jako forma artykulacje władzy; różnicowanie (differencing) kanonu; feministyczne interwencje w historii sztuki a społeczna historia sztuki

Lektura obowiązkowa:

1. Piotr Skubiszewski, 0 dwóch sposobach uprawiania historii sztuki, „Teksty: teoria literatury, krytyka, interpretacja” 1974, nr 5 (17), 57-85

2. Heinrich Wölfflin, Podstawowe pojęcia historii sztuki. Problem rozwoju stylu w sztuce nowożytnej (dowolne wydanie, fragmenty o malarstwie).

3. Wasyl Kandyński, Punkt i linia a płaszczyzna (dowolne wydanie).

4. Władysław Tatarkiewicz, Dzieje sześciu pojęć, Warszawa 1976 (forma, dostępny w plikach).

5. Lambert Wiesing, Widzialność obrazu. Historia i perspektywy estetyki formalnej, Warszawa 2008 (fragm. o Rieglu)

6. Mieczysław Wallis, Sztuki i znaki, Warszawa 1983, s 7-20; 31-43.

7. Roland Barthes, Znak w wyobraźni, w: tegoż, Mit i znak. Eseje, wyb. J. Błoński, PIW, Warszawa 1970, s. 266-324 (dostępny w plikach).

8. Eco Umberto, Komunikat estetyczny, w: tegoż, Nieobecna struktura, tłum. Adam Weinsberg i Paweł Bravo, Wydawnictwo KR, Warszawa 1996.

9. Marshall McLuhan, Środek jest przekazem, w: tegoż, Wybór tekstów, Poznań 2001.

10. Jacques Derrida, Pismo i telekomunikacja, „Teksty: teoria literatury, krytyka, interpretacja” 1975, nr 3 (21), 75–92.

11. Ryszard Nycz, Intertekstualność i jej zakresy: teksty, gatunki, światy, „Pamiętnik Literacki” 1990, 81/2, s. 95–116.

12. Jon McKenzie, Performuj albo... Od dyscypliny do performansu, tłum. Tomasz Kubikowski, Universitas, Kraków 2011 (wstęp).

13. Jan Białostocki, Temat ramowy i obraz archetypiczny. Psychologia i ikonografia, w: Teoria i twórczość, Poznań 1961, s.160–169.

14. Max Imdahl, Giotto. Z zagadnień ikonicznej struktury sensu, „Artium Questiones” 1990, t. IV, s. 103–122, https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/artium_quaestiones1990/0127.

15. M. Heidegger, Źródło dzieła sztuki, w: tegoż, Drogi lasu, Warszawa 1997.

16. Michael Brötje, Obraz jako parabola. O pejzażach Gustava Courbeta, „Artium Questiones” 1993, VI.

17. Aby Warburg, Atlas Mnemosyne, NCK, Warszawa 2016.

18. Mariusz Bryl, Historia sztuki na przejściu od kontekstowej funktionsgeschichte ku antropologicznej Bildwissenschaft (casus Hans Belting), „Artium Questiones” 2000, XI.

19. W. J. T. Mitchell, Pokazując widzenie: krytyka kultury wizualnej, „Artium Questiones” 2006, XVII.

20. David Freedberg, Potega wizerunków. Studia z historii i teorii oddziaływania, Kraków 2005 (Wstęp – dostępny w plikach).

21. Hans Belting, Obraz i kult, Gdańsk 2010 (Wprowadzenie dostępne w plikach).

22. Horst Bredekamp, Media obrazowe, “Artium Questiones” 2004, XV.

23. Wolfgang Kemp, Dzieło sztuki i widz: metoda estetyczno-recepcyjna, w: Perspektywy współczesnej historii sztuki. Antologia przekładów „Artium Quaestiones”, red. Mariusz Bryl, Piotr Juszkiewicz, Piotr Piotrowski, Wojciech Suchocki, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2009, s. 139–154. (wersja w j. angielskim dostępna w plikach)

24. Zofia Rosińska, Psychoanalityczne myślenie o sztuce, PWN, Warszawa 1985, s. 31–70 (dostępny w plikach).

25. Stanisław Ossowski, Socjologia sztuki. Przegląd zagadnień, w: tegoż, U podstaw estetyki, PWN, Warszawa 1966, s. 365–390 (dostępny w plikach).

26. Anna Matuchniak-Krasuska, Koncepcja habitusu u Pierre'a Bourdieu, “Hybris” 2015, nr 31.

Uzupełniająco:

1. Mariusz Bryl, Suwerenność dyscypliny: polemiczna historia historii sztuki od 1970 roku, Poznań 2008.

2. Anne D’Alleva, Metody i teorie historii sztuki, Kraków 2008 (trzeba podejść krytycznie).

3. Władysław Tatarkiewicz, Dzieje sześciu pojęć, Warszawa 1976.

4. Jan Białostocki, Historia sztuki wśród nauk humanistycznych, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1980.

5. Thomas S. Kuhn, Struktura rewolucji naukowych (The Structure of Scientific Revolutions, The

6. Clement Greenberg, Potrzeba „formalizmu”, w: tegoż, Obrona modernizmu. Wybór esejów, Universitas, Kraków 2006, s. 63-70.

7. Adolf Goldschmidt, Rozbicie formy w rozwoju sztuki (dostępne w plikach).

8. Richard Schechner, Performatyka. Wstęp, Ośrodek im. Jerzego Grotowskiego, Wrocław 2006.

9. Austin John, Wypowiedzi performatywne, oraz Czynności lokucyjne, illokucyjne, perlokucyjne, w: tegoż, Mówienie i poznawanie, tłum. B. Chwedeńczuk, PWN, Warszawa 1993.

10. E. Panofsky, Ikonografia i ikonologia, w: tegoż, Studia z historii sztuki, red. J. Białostocki. Warszawa 1971.

11. Iconoclass rkd: https://rkd.nl/nl/collecties/services-tools/iconclass

12. Michał Haake, Powołanie św. Mateusza Caravaggia. Studium z hermeneutyki obrazu, „Artium Questiones”, XVIII.

13. Zofia Rosińska, Psychoanalityczne myślenie o sztuce, PWN, Warszawa 1985, s. 89–186 (dostępny w plikach).

14. Nathalie Heinich, Socjologia sztuki, tłum. A. Karpowicz, Warszawa 2010.

15. The Holberg Lecture by Griselda Pollock [film]: "The Holberg Lecture by Griselda Pollock"

16. Agata Jakubowska, Feministyczne interwencje Griseldy Pollock, „Rocznik Historii Sztuki” 2004, 29, s. 25–48.

17. Stanisław Czekalski, Intertekstualność i malarstwo, Artium Quaestiones, nr XVI 2005, s. 35-95.

T

T

WYKŁAD

STUDENT OCENIANY JEST NA PODSTAWIE ODPOWIEDZI PISEMNEJ NA DWA PROBLEMY WSKAZANE PRZEZ WYKŁADOWCE ORAZ NASTĘPNIE OMÓWIENIE ICH PODCZAS EGZAMINU USTNEGO

1. Wykład wprowadzający: teoria czy metodologia? Znaczenie metodologii dla historii sztuki

2. Narodziny dyscypliny: Giorgio Vasari (1511 – 1574) – historia sztuki jako historia artystów; Johann Winckelmann (1717 – 1768) – historia sztuki jako historia naśladownictwa i historia ideału; G. W.F. Hegel (1770 – 1831) – twórca nowoczesnej historii sztuki; Jacob Burkhardt (1818 – 1897).

3. Wiedeńska szkoła historii sztuki: Alois Riegl (1858–1905) – historia sztuki jako historia stylów; Max Dvorak (1874–1921) – historia sztuki jako historia ducha (zeitgeist), sztuka jako wyraz idei kierujących społeczeństwem.

5. Jak powstała ikonologia? – Aby Warburg (Hamburg 1866–Hamburg 1929) i jego koncepcja obrazu. „Historia sztuki w dobie szaleństwa”.

4. Hamburg lata 20. XX wieku. Archiwum świata – archiwum pamięci Atlas Mnemozyne Aby Warburga i poszukiwanie źródeł obrazowania. Ernst Cassirer (1874–1945): twórca filozofii form symbolicznych.

5. Erwin Panofsky (1892–1968); Hans Sedlmeyer: Ikonografia i ikonologia.

6. Ikonografia i ikonologia jako metoda badawcza historii sztuki. Studium symboli i tematów.

7. Dzieło sztuki jako obiekt interpretacji.

8. Kontekstualność i konteksty dzieła sztuki – historia sztuki jako historia idei.

9. Metoda marksistowska i materialistyczna interpretacji dzieła sztuki – sposoby wykorzystania w badaniach nad sztuką.

10. Feministyczna historia sztuki; esencjalizm i feministyczna historia sztuki: Griselda Pollock (The feminism and Visual Culture Reader, New York: Routledge 2003), Linda Nochlin i Dlaczego nie było wielkich kobiet artystek? (1971), Whitney Chadwick i Kobiety, sztuka i społeczeństwo (1990).

11. Wykorzystanie teorii feministycznej w badaniach nad sztuką.

12. LGBTI Studies, Teoria Queer i historia sztuki.

13.Teoria postkolonialna jako metoda badawcza dzieła sztuki (rasa i teoria postkolonialna, Subaltern Studies).

14. Psychoanaliza i współczesna teoria sztuki (Didi-Humerman), Norman Bryson (Dyskurs, Figura), Hal Foster (Powrót Realnego)

15. Krąg hermeneutyczny – hermeneutyka i metodologia historii sztuki

16. Postmodernizm i historia sztuki

Wybrana literatura

1. Myśliciele, kronikarze i artyści o sztuce. Od starożytności do 1500 r., wybrał: Jan Białostocki, Warszawa 1978

2. Teoretycy, historiografowie i artyści o sztuce, 1600-1700, Warszawa 1994, wybrał : Jan Białostocki

3. Jan Białostocki, Historia sztuki wśród innych nauk humanistycznych, Ossolineum 1980.

4. Lech Kalinowski, Max Dvorak i jego metoda badań nad sztuką, Warszawa 1974, s. 66 i nn.

5. Pojęcia, problemy współczesnej nauki o sztuce, p. red. J. Białostockiego, Warszawa 1976.

6. Jan Białostocki, Historia sztuki wśród nauk humanistycznych, Wrocław 1980.

7. Hans Belting, Obraz i jego media. Próba antropologiczna, w: „A. Q.” XI.

8. Hans Belting, Antropologia obrazu, Kraków 2007.

9. Hans Belting, Obraz i kult, Gdańsk 2010.

10. Mariusz Bryl, Suwerenność dyscypliny, Poznań 2009.

11. Anne D’Alleva, Metody i teorie historii sztuki, Kraków 2008.

12. Aby Warburg, Narodziny Wenus, Gdańsk 2010.

13. Erwin Panofsky, Ikonografia i ikonologia, w: Studia z historii sztuk, Warszawa 1971.

14. Mieczysław Wallis, Sztuki i znaki, Warszawa 1983; tenże: Dzieje sztuki jako dzieje struktur semantycznych, w: Kultura i społeczeństwo 1968, t. 12, nr. 2, s. 63-73; tenże: Sztuka średniowieczna jako język. Próba zastosowania pojęć semiologicznych do historii sztuki, w: „Studia Estetyczne” 1965, s. 27-30.

15. Ernst Gombrich, Sztuka i złudzenie, Warszawa 1981.

16. • Jan Białostocki, Temat ramowy i obraz archetypiczny. Psychologia i ikonografia, w: Teoria i twórczość, Poznań 1961, s.160-169

17. Georg Kubler, Kształt czasu. Kryzys pojęcia stylu i teoria Kublera [w:] J. Białostocki, Sztuka i myśl humanistyczna, studia z dziejów sztuki i myśli o sztuce, PIW, Warszawa 1966

18. Rudolf Arnheim, Myślenie wzrokowe, Gdańsk 2011

19. David Freedberg, Potęga wizerunków. Studia z historii i teorii oddziaływania, Kraków 2005

20. Georges Didi-Huberman, Obraz jako rozdarcie i śmierć wcielonego Boga, w: „A.Q.” X.

21. Mariusz Bryl, Historia sztuki na przejściu od kontekstualnej Funktionsgeschichte ku antropologicznej Bildwissenschaft (casus Hans Belting, ) w: „Atrium Quaestiones”, XI, Poznań 2000, s. 237- 293.

22. Michael Brötje, Jan Vermeer, „Sztuka malarska”. O niespełnieniu malarza I pełni dzieła sztuki, w: „A.Q.” XXV, s. 209-255.

23. Daniel Arasse, Nie widać nic. Opowiadanie obrazów, Kraków 2012.

1. Arnheim R., Sztuka i percepcja wzrokowa, Warszawa 1978 (oryginał: Art and Visual Perception: A Psychology of Creative Eye, London 1956)

2. Bałus W., Sztuka – idea – sacrum. Uwagi o XIX-wiecznych korzeniach współczesnej sytuacji sztuki sakralnej, „Znak”, XLIII (1991), nr 439 (12).

3. Bätschmann O., Historia sztuki na przejściu od ikonologii do hermeneutyki, „Artium Questiones”, III (1986), s. 157-175

4. Baxandall M., Prawda a inne kultury. Chrzest Chrystusa Piera della Francesca, „Artium Quaestiones”, V (1991), s.109-144

5.Białostocki J., Dzieje historiografii artystycznej i naukowej historii sztuki, [w:] Wstęp do historii sztuki, t. 1: Przedmiot – metodologia – zawód, red. P. Skubiszewski, Warszawa 1973, s. 165-195

6. Białostocki J., Erwin Panofsky (1982 - 1968), myśliciel, historyk, człowiek, [w:] E. Panofsky, Studia z historii sztuki, wybór, oprac. i posł. J. Białostocki, Warszawa 1971, s. 387-420

7. Białostocki J., Historia idei i historia sztuki, [w:] tegoż, Symbolae historiae artium. Studia z historii sztuki Lechowi Kalinowskiemu dedykowane, Warszawa 1986, s. 23-34 (lub w: tegoż, Refleksje i syntezy ze świata sztuki. Cykl drugi, Warszawa 1987, s. 18-29).

8. Imdahl M., Giotto. Z zagadnień ikonicznej struktury sensu, przeł.

T. Żuchowski, „Artium Quaestiones”, IV (1990), s. 103-122.

9.Skubiszewski P., Dzieło sztuki a źródło historyczne, [w:] Proces historyczny w literaturze i sztuce, Warszawa 1967, s. 277-298.