Słownik pojęć etnologii i antropologii

T

dopuszczalne są 2 nieobecności na zajęciach

Wykład oraz dyskusja na temat tekstów prezentujących kluczowe tematy w etnologii i antropologii kulturowej.

Egzamin ustny z treści przedstawionych na wykładzie oraz lektur omówionych w ramach konwersatorium. Ocena końcowa składa się w 75% z oceny z egzaminu i w 25% z oceny z ćwiczeń/konwersatorium.

Ankiety studenckie, dyskusja na temat osiągniętych efektów.

1. LUDOZNAWSTWO – ETNOGRAFIA – ETNOLOGIA – ANTROPOLOGIA

2. Antropologia w perspektywie post-kolonialnej i historycznej

3. KULTURA, dynamika kulturowa, ciągłość i zmiana

4. SUBDYSCYPLINY ANTROPOLOGII (ekonomiczna, medyczna, polityczna, etnoarcheologia, etnobotanika, religii, migracji, etniczności, antropologia płci)

5. Jednostki i tożsamość, rasa i etniczność – podejście krytyczne

6. Antropologia polityki

7. Tolerancja

8. Szok Kulturowy

9. Antropologia migracji

10. MAGIA I RELIGIA w badaniach antropologicznych

11. POKREWIEŃSTWO I POWINOWACTWO jako przedmiot badań w etnologii i antropologii kulturowej

12. Osobowość i PŁEĆ KULTUROWA

13. Czas i przestrzeń

14. Ciało

15. TYPOLOGIA SPOŁECZEŃSTW (przedprzemysłowe, przemysłowe, poprzemysłowe)

Literatura:

Barley, N. 1997. Niewinny antropolog. Prószyński i S-ka

Bowie, F. 2008. Antropologia religii. Wprowadzenie, Kraków, s. 1-37.

Encyklopedia antropologii społeczno-kulturowej, Warszawa 2008, hasła: antropologia biologiczna, antropologia ekonomiczna, antropologia medyczna, antropologia polityczna, antropologia psychologiczna, kazirodztwo, magia, małżeństwo, mit i mitologia, nauka, pochodzenie, pokrewieństwo, religia, racjonalność, relatywizm, religia, rodzina, rozpoznawanie ojcostwa, społeczeństwa łowieckie i zbierackie, społeczeństwa pasterskie, społeczeństwo pluralistyczne, społeczeństwo złożone, szamanizm, terminologia pokrewieństwa, zabawa/gra.

Cichodzki, P. Przedmiot badań a sytuacja postkolonialna, rozdział z monografii, s.15-40.

Chutnik, M. 2007. Szok Kulturowy. Przyczyny, konsekwencje,

Przeciwdziałanie, Universitas, Kraków

Eller. J.D. 2012. Antropologia kulturowa. Globalne siły, lokalne światy. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego:

Rozdział 1. POZNAWANIE ANTROPOLOGII

Rozdział 2. POZNAWANIE I BADANIE KULTURY

Rozdział 3. POCZĄTKI ANTROPOLOGII KULTUROWEJ

Rozdział 5. UCZENIE SIĘ BYCIA JEDNOSTKĄ: OSOBOWOŚĆ I PŁEĆ KULTUROWA

Rozdział 6. JEDNOSTKI I TOŻSAMOŚCI: RASA I ETNICZNOŚĆ

Rozdział 8. SYSTEM POKREWIEŃSTWA I ORGANIZACJA NIEOPARTA NA POKREWIEŃSTWIE: TWORZENIE GRUP SPOŁECZNYCH

Rozdział 9. POLITYKA: ŁAD SPOŁECZNY I KONTROLA SPOŁECZNA

Rozdział 10. RELIGIA: INTERAKCJE ZE ŚWIATEM NIE-LUDZKIM

Rozdział 11. DYNAMIKA KULTUROWA: CIĄGŁOŚĆ I ZMIANA

Rozdział 12. KOLONIALIZM I ŹRÓDŁA GLOBALIZACJI

Rozdział 13. WALKA O TOŻSAMOŚĆ POLITYCZNĄ: NACJONALIZM, ETNICZNOŚĆ I KONFLIKT

Geertz C. 2003. Antropologia i historia, w: Zastane światło, Kraków, s. 151-170.

Kaliszewska, I. 2016. Za Putina i za Szariat, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Kaniowska, K. 2003. Antropologia i problem pamięci. „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa”, nr 3-4, s. 57-65.

Kłoskowska, A. 1981, Socjologia kultury, Warszawa, wybrane fragmenty.

Nowicka, E. 2007. Świat człowieka - świat kultury, Warszawa, rozdziały: II Podstawowe pojęcia antropologii, s. 45-88, IV Problemy praktyki badawczej i zastosowanie wyników badań, s. 147-176, VIII Struktura społeczna: pokrewieństwo i powinowactwo, s. 298-346, X System wyobrażeń o świecie, s. 389-414.

Piasek, W. 2019. Notatki z etnografii myśli współczesnej w dziedzinie historii, Toruń.

Radcliffe-Brown, A.R. 2009. Brat matki w Afryce Południowej, w: Świat człowieka - świat kultury. Antologia tekstów klasycznej antropologii, Warszawa, s. 599-611.

Said, E. 2024. Wprowadzenie w: Orientalizm, Zysk i s-ka Wydawnictwo, Poznań.

Słownik etnologiczny. Terminy ogólne, Warszawa - Poznań 1987, hasła: animizm, antropologia ekonomiczna, antropologia kulturowa, antropologia polityczna, antropologia prawna, awunkulat, bilateralny system pokrewieństwa, braterstwo krwi, czarownictwo, dziedziczenie, egzogamia, endogamia, etnoarcheologia, etnografia, etnologia, fetyszyzm, fikcyjne pokrewieństwo, filiacja, grupa pochodzeniowa, konflikt kulturowy, kontakt kulturowy, kult, kult cargo, kultura chłopska, kultura duchowa, kultura ludowa, kultura materialna, kultura społeczna, kultura symboliczna, lewirat, lineaż, ludoznawstwo, magia, małżeństwo, małżeństwo grupowe, małżeństwo kuzynowskie, manizm, matriarchat, millenaryzm, mit, monogamia, patriarchat, pochodzenie, podwójny system pokrewieństwa, pokrewieństwo, poliandria, poligamia, preanimizm, promiskuityzm, przemienny system pokrewieństwa, rezydencja małżeńska, rodzina matrycentryczna, równoległy system pokrewieństwa, sororat, szok kulturowy, totemizm, unilinearny system pokrewieństwa, wymiana małżeńska, zakaz kazirodztwa.

Sontag, S., 2012. Antropolog jako bohater, w: taż, Przeciw interpretacji i inne eseje, Kraków, s. 98-115.

Szacka, B.,2003. Kultura, w: taż, Wprowadzenie do socjologii, Warszawa, s. 73-92.

Środa M., 2020. Obcy, inny, wykluczony, Gdańsk 2020, wybrane fragmenty.

Świda-Ziemba, H. (2010) dylematy między wolnością a wspólnotą w demokracji liberalnej, w: „O Tolerancji we Wspóczesnej Demokracji Liberalnej”, Warszawa: Wydawnictwo Trio, s.1-7-128.

Turner, V. 2010. Proces Rytualny, Państwowy Insttytut Wydawniczy.

Załęcki, P. 2-11. Kultura Polityczna Więzi w Azji Centralnej, Uniwersytet Warszawski

Wilson, Sh. 2008. Research is Ceremony - Indigenous Research Methods. Hignell Book Printing

Wiedza o kulturze. Antropologia Kultury. Zagadnienia i Wybór Tekstów. (2003), Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego; rozdziały:

I. Pojęcie kultury

II. Wzory Kultury

III. Czas

IV. Przestrzeń

V. Ciało

VI. Osoba-Osobowość – Charakter Społeczny

VII. Małżeństwo-Rodzina-Pokrewieństwo

VIII. Pierwotne Związki Społeczne

T

Wykład oraz dyskusja na temat tekstów prezentujących kluczowe tematy w etnologii i antropologii kulturowej.

Egzamin pisemny z treści przedstawionych na wykładzie oraz lektur omówionych w ramach konwersatorium. Ocena końcowa składa się w 75% z oceny z egzaminu i w 25% z oceny z ćwiczeń/konwersatorium.

Ankiety studenckie, dyskusja na temat osiągniętych efektów.

1. LUDOZNAWSTWO – ETNOGRAFIA – ETNOLOGIA – ANTROPOLOGIA

2. SUBDYSCYPLINY ANTROPOLOGII (ekonomiczna, medyczna, polityczna, etnoarcheologia, etnobotanika)

3. ANTROPOLOGIA WOBEC HISTORII (antropologia historyczna, historia mentalności, historia codzienności)

4. KULTURA (rozumienie atrybutywne, dystrybutywne; kategorie kultury) – KULTURA LUDOWA – KULTURA CHŁOPSKA

5. MAGIA I RELIGIA w badaniach antropologicznych

6. INNY w kulturze i społeczeństwie

7. OBCY w kulturze i społeczeństwie

8. POKREWIEŃSTWO I POWINOWACTWO jako przedmiot badań w etnologii i antropologii kulturowej

9. TYPOLOGIA SPOŁECZEŃSTW (przedprzemysłowe, przemysłowe, poprzemysłowe)

10. SZOK KULTUROWY

11. TOLERANCJA

12. Koncepcje GRY I ZABAWY w naukach humanistycznych

13. PAMIĘĆ jako przedmiot badań w naukach humanistycznych, ze szczególnym uwzględnieniem etnologii i antropologii kulturowej

Bowie F., Antropologia religii. Wprowadzenie, Kraków 2008, s. 1-37.

Caillois R., Gry i ludzie, w: Antropologia widowisk. Zagadnienia i wybór tekstów, Warszawa 2005, s. 163-174.

Czyżewski M., Tolerancja i nietolerancja: pojęcia i postulaty, "Etyka", 2011, nr 44, s. 58-78.

Darnton R., Pracownicy podnoszą bunt. Wielka masakra kotów przy ulicy Saint -Severin, w: tenże, Wielka masakra kotów i inne epizody francuskiej historii kulturowej, Warszawa 2012, s. 93-124.

Domańska E., Mikrohistorie, Poznań 1999, wybrane fragmenty.

Encyklopedia antropologii społeczno-kulturowej, Warszawa 2008, hasła: antropologia biologiczna, antropologia ekonomiczna, antropologia medyczna, antropologia polityczna, antropologia psychologiczna, kazirodztwo, magia, małżeństwo, mit i mitologia, nauka, pochodzenie, pokrewieństwo, religia, racjonalność, relatywizm, religia, rodzina, rozpoznawanie ojcostwa, społeczeństwa łowieckie i zbierackie, społeczeństwa pasterskie, społeczeństwo pluralistyczne, społeczeństwo złożone, szamanizm, terminologia pokrewieństwa, zabawa/gra.

Geertz C., Antropologia i historia, w: tenże, Zastane światło, Kraków 2003, s. 151-170.

Hastrup K., Głos tubylca, w: taż, Droga do antropologii. Między doświadczeniem a teorią, Kraków 2008, s. 159-173.

Huisinga J., Homo ludens. Zabawa jako źródło kultury, w: Antropologia widowisk. Zagadnienia i wybór tekstów, Warszawa 2005, s. 143-162.

Kaniowska K., Antropologia i problem pamięci. „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa”, 2003, nr 3-4, s. 57-65.

Kapuściński R., Ten Inny, Kraków 2006.

Kłoskowska A., Socjologia kultury, Warszawa 1981, wybrane fragmenty.

Levi-Strauss C., Miejsce antropologii wśród nauk społecznych, w: tenże, Antropologia strukturalna, Warszawa 1970, s. 451-464.

Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, Warszawa 2014, hasła: dawność w teraźniejszości, konflikt pamięci, pamięć fałszywa, pamięć funkcjonalna, pamięć historyczna, pamięć indywidualna, pamięć kulturowa, pamięć lokalna, pamięć magazynująca, pamięc protetyczna, pamięć zbiorowa, postpamięć.

Morgan L.H., Społeczeństwo pierwotne, w: Świat człowieka - świat kultury. Antologia tekstów klasycznej antropologii, Warszawa 2009, s. 71-81.

Nowicka E., Świat człowieka - świat kultury, Warszawa 2007, rozdziały: II Podstawowe pojęcia antropologii, s. 45-88, IV Problemy praktyki badawczej i zastosowanie wyników badań, s. 147-176, VIII Struktura społeczna: pokrewieństwo i powinowactwo, s. 298-346, X System wyobrażeń o świecie, s. 389-414.

Piasek W., Notatki z etnografii myśli współczesnej w dziedzinie historii, Toruń 2019.

Pomian K., Historia - dziś, w: Historia dziś. Teoretyczne problemy wiedzy o przeszłości, Kraków 2014, s. 19-36.

Radcliffe-Brown A.R., Brat matki w Afryce Południowej, w: Świat człowieka - świat kultury. Antologia tekstów klasycznej antropologii, Warszawa 2009, s. 599-611.

Sahlins M., Wyspy historii, Kraków 2006, wybrane fragmenty.

Słownik etnologiczny. Terminy ogólne, Warszawa - Poznań 1987, hasła: animizm, antropologia ekonomiczna, antropologia kulturowa, antropologia polityczna, antropologia prawna, awunkulat, bilateralny system pokrewieństwa, braterstwo krwi, czarownictwo, dziedziczenie, egzogamia, endogamia, etnoarcheologia, etnografia, etnologia, fetyszyzm, fikcyjne pokrewieństwo, filiacja, grupa pochodzeniowa, konflikt kulturowy, kontakt kulturowy, kult, kult cargo, kultura chłopska, kultura duchowa, kultura ludowa, kultura materialna, kultura społeczna, kultura symboliczna, lewirat, lineaż, ludoznawstwo, magia, małżeństwo, małżeństwo grupowe, małżeństwo kuzynowskie, manizm, matriarchat, millenaryzm, mit, monogamia, patriarchat, pochodzenie, podwójny system pokrewieństwa, pokrewieństwo, poliandria, poligamia, preanimizm, promiskuityzm, przemienny system pokrewieństwa, rezydencja małżeńska, rodzina matrycentryczna, równoległy system pokrewieństwa, sororat, szok kulturowy, totemizm, unilinearny system pokrewieństwa, wymiana małżeńska, zakaz kazirodztwa.

Sontag S., Antropolog jako bohater, w: taż, Przeciw interpretacji i inne eseje, Kraków2012, s. 98-115.

Stomma L., Od "czarnej legendy" do kategorii "swój - obcy", w: tenże, Antropologia kultury wsi polskiej XIX wieku, Łódź 2002, s. 13-40.

Stomma L., Wierzenia o obcych, w: tenże, Antropologia kultury wsi polskiej XIX wieku, Łódź 2002, s. 41-72.

Stomma L., Portret z negatywu, w: tenże, Antropologia kultury wsi polskiej XIX wieku, Łódź 2002, s. 73-83.

Stomma L., Ludowość mityczna, w: tenże, Antropologia kultury wsi polskiej XIX wieku, Łódź 2002, s. 278-296.

Szacka B., Kultura, w: taż, Wprowadzenie do socjologii, Warszawa 2003, s. 73-92.

Szacka B., Zmiana społeczno-kulturowa, w: taż, Wprowadzenie do socjologii, Warszawa 2003, s. 93-116.

Środa M., Obcy, inny, wykluczony, Gdańsk 2020, wybrane fragmenty.

T

Wykład, konwersatorium.

Egzamin pisemny z treści przedstawionych na wykładzie oraz lektur omówionych w ramach konwersatorium.

Ankiety studenckie, dyskusja na temat osiągniętych efektów.

1. Antropologia - etnologia - etnografia - ludoznawstwo

2. Subdyscypliny antropologii (antropologia biologiczna, antropologia ekologiczna, antropologia ekonomiczna, antropologia historyczna, antropologia medyczna, antropologia polityczna, antropologia prawna antropologia psychologiczna, etnoarcheologia, etnobotanika)

3. Antropologia i historia

4. Inny - Obcy - Wykluczony

5. Tolerancja, relatywizm kulturowy, racjonalność, szok kulturowy

6. Kultura (definicje kultury, dziedziny kultury i typy kultury)

7. Kultura ludowa, kultura chłopska, kultura wiejska, kultura tradycyjna

8. Typy społeczeństw (pierwotne, tradycyjne, przemysłowe, masowe, ponowoczesne)

9. Systemy pokrewieństwa i powinowactwa (terminologia)

10. Magia, religia, nauka

12. Teoria zabawy, gry w kulturze

13. Kultura i natura

Bowie F., Antropologia religii. Wprowadzenie, Kraków 2008, s. 1-37.

Caillois R., Gry i ludzie, w: Antropologia widowisk. Zagadnienia i wybór tekstów, Warszawa 2005, s. 163-174.

Czyżewski M., Tolerancja i nietolerancja: pojęcia i postulaty, "Etyka", 2011, nr 44, s. 58-78.

Darnton R., Pracownicy podnoszą bunt. Wielka masakra kotów przy ulicy Saint -Severin, w: tenże, Wielka masakra kotów i inne epizody francuskiej historii kulturowej, Warszawa 2012, s. 93-124.

Domańska E., Mikrohistorie, Poznań 1999, wybrane fragmenty.

Encyklopedia antropologii społeczno-kulturowej, Warszawa 2008, hasła: antropologia biologiczna, antropologia ekonomiczna, antropologia medyczna, antropologia polityczna, antropologia psychologiczna, kazirodztwo, magia, małżeństwo, mit i mitologia, nauka, pochodzenie, pokrewieństwo, religia, racjonalność, relatywizm, religia, rodzina, rozpoznawanie ojcostwa, społeczeństwa łowieckie i zbierackie, społeczeństwa pasterskie, społeczeństwo pluralistyczne, społeczeństwo złożone, szamanizm, terminologia pokrewieństwa, zabawa/gra.

Geertz C., Antropologia i historia, w: tenże, Zastane światło, Kraków 2003, s. 151-170.

Hastrup K., Głos tubylca, w: taż, Droga do antropologii. Między doświadczeniem a teorią, Kraków 2008, s. 159-173.

Huisinga J., Homo ludens. Zabawa jako źródło kultury, w: Antropologia widowisk. Zagadnienia i wybór tekstów, Warszawa 2005, s. 143-162.

Kaniowska K., Antropologia i problem pamięci. „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa”, 2003, nr 3-4, s. 57-65.

Kapuściński R., Ten Inny, Kraków 2006.

Kłoskowska A., Socjologia kultury, Warszawa 1981, wybrane fragmenty.

Levi-Strauss C., Miejsce antropologii wśród nauk społecznych, w: tenże, Antropologia strukturalna, Warszawa 1970, s. 451-464.

Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, Warszawa 2014, hasła: dawność w teraźniejszości, konflikt pamięci, pamięć fałszywa, pamięć funkcjonalna, pamięć historyczna, pamięć indywidualna, pamięć kulturowa, pamięć lokalna, pamięć magazynująca, pamięc protetyczna, pamięć zbiorowa, postpamięć.

Morgan L.H., Społeczeństwo pierwotne, w: Świat człowieka - świat kultury. Antologia tekstów klasycznej antropologii, Warszawa 2009, s. 71-81.

Nowicka E., Świat człowieka - świat kultury, Warszawa 2007, rozdziały: II Podstawowe pojęcia antropologii, s. 45-88, IV Problemy praktyki badawczej i zastosowanie wyników badań, s. 147-176, VIII Struktura społeczna: pokrewieństwo i powinowactwo, s. 298-346, X System wyobrażeń o świecie, s. 389-414.

Piasek W., Notatki z etnografii myśli współczesnej w dziedzinie historii, Toruń 2019.

Pomian K., Historia - dziś, w: Historia dziś. Teoretyczne problemy wiedzy o przeszłości, Kraków 2014, s. 19-36.

Radcliffe-Brown A.R., Brat matki w Afryce Południowej, w: Świat człowieka - świat kultury. Antologia tekstów klasycznej antropologii, Warszawa 2009, s. 599-611.

Sahlins M., Wyspy historii, Kraków 2006, wybrane fragmenty.

Słownik etnologiczny. Terminy ogólne, Warszawa - Poznań 1987, hasła: animizm, antropologia ekonomiczna, antropologia kulturowa, antropologia polityczna, antropologia prawna, awunkulat, bilateralny system pokrewieństwa, braterstwo krwi, czarownictwo, dziedziczenie, egzogamia, endogamia, etnoarcheologia, etnografia, etnologia, fetyszyzm, fikcyjne pokrewieństwo, filiacja, grupa pochodzeniowa, konflikt kulturowy, kontakt kulturowy, kult, kult cargo, kultura chłopska, kultura duchowa, kultura ludowa, kultura materialna, kultura społeczna, kultura symboliczna, lewirat, lineaż, ludoznawstwo, magia, małżeństwo, małżeństwo grupowe, małżeństwo kuzynowskie, manizm, matriarchat, millenaryzm, mit, monogamia, patriarchat, pochodzenie, podwójny system pokrewieństwa, pokrewieństwo, poliandria, poligamia, preanimizm, promiskuityzm, przemienny system pokrewieństwa, rezydencja małżeńska, rodzina matrycentryczna, równoległy system pokrewieństwa, sororat, szok kulturowy, totemizm, unilinearny system pokrewieństwa, wymiana małżeńska, zakaz kazirodztwa.

Sontag S., Antropolog jako bohater, w: taż, Przeciw interpretacji i inne eseje, Kraków2012, s. 98-115.

Stomma L., Od "czarnej legendy" do kategorii "swój - obcy", w: tenże, Antropologia kultury wsi polskiej XIX wieku, Łódź 2002, s. 13-40.

Stomma L., Wierzenia o obcych, w: tenże, Antropologia kultury wsi polskiej XIX wieku, Łódź 2002, s. 41-72.

Stomma L., Portret z negatywu, w: tenże, Antropologia kultury wsi polskiej XIX wieku, Łódź 2002, s. 73-83.

Stomma L., Ludowość mityczna, w: tenże, Antropologia kultury wsi polskiej XIX wieku, Łódź 2002, s. 278-296.

Szacka B., Kultura, w: taż, Wprowadzenie do socjologii, Warszawa 2003, s. 73-92.

Szacka B., Zmiana społeczno-kulturowa, w: taż, Wprowadzenie do socjologii, Warszawa 2003, s. 93-116.

Środa M., Obcy, inny, wykluczony, Gdańsk 2020, wybrane fragmenty.

T

Wykład, konwersatorium.

Egzamin pisemny z treści przedstawionych na wykładzie oraz lektur omówionych w ramach konwersatorium.

1. Antropologia - etnologia - etnografia - ludoznawstwo

2. Subdyscypliny antropologii (antropologia biologiczna, antropologia ekologiczna, antropologia ekonomiczna, antropologia historyczna, antropologia medyczna, antropologia polityczna, antropologia prawna antropologia psychologiczna, etnoarcheologia, etnobotanika)

3. Antropologia i historia

4. Inny - Obcy - Wykluczony

5. Tolerancja, relatywizm kulturowy, racjonalność, szok kulturowy

6. Kultura (definicje kultury, dziedziny kultury i typy kultury)

7. Kultura ludowa, kultura chłopska

8. Typy społeczeństw (pierwotne, tradycyjne, przemysłowe, masowe, ponowoczesne)

9. Pokrewieństwo i powinowactwo

10. Mit - święta opowieść, archaiczny światopogląd czy wyobrażenie subiektywnie tylko prawdziwe?

11. Magia, religia, nauka

12. Gra / zabawa

13. Antropologia i pamięć

Bowie F., Antropologia religii. Wprowadzenie, Kraków 2008, s. 1-37.

Caillois R., Gry i ludzie, w: Antropologia widowisk. Zagadnienia i wybór tekstów, Warszawa 2005, s. 163-174.

Czyżewski M., Tolerancja i nietolerancja: pojęcia i postulaty, "Etyka", 2011, nr 44, s. 58-78.

Darnton R., Pracownicy podnoszą bunt. Wielka masakra kotów przy ulicy Saint -Severin, w: tenże, Wielka masakra kotów i inne epizody francuskiej historii kulturowej, Warszawa 2012, s. 93-124.

Domańska E., Mikrohistorie, Poznań 1999, wybrane fragmenty.

Encyklopedia antropologii społeczno-kulturowej, Warszawa 2008, hasła: antropologia biologiczna, antropologia ekonomiczna, antropologia medyczna, antropologia polityczna, antropologia psychologiczna, kazirodztwo, magia, małżeństwo, mit i mitologia, nauka, pochodzenie, pokrewieństwo, religia, racjonalność, relatywizm, religia, rodzina, rozpoznawanie ojcostwa, społeczeństwa łowieckie i zbierackie, społeczeństwa pasterskie, społeczeństwo pluralistyczne, społeczeństwo złożone, szamanizm, terminologia pokrewieństwa, zabawa/gra.

Geertz C., Antropologia i historia, w: tenże, Zastane światło, Kraków 2003, s. 151-170.

Hastrup K., Głos tubylca, w: taż, Droga do antropologii. Między doświadczeniem a teorią, Kraków 2008, s. 159-173.

Huisinga J., Homo ludens. Zabawa jako źródło kultury, w: Antropologia widowisk. Zagadnienia i wybór tekstów, Warszawa 2005, s. 143-162.

Kaniowska K., Antropologia i problem pamięci. „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa”, 2003, nr 3-4, s. 57-65.

Kapuściński R., Ten Inny, Kraków 2006.

Kłoskowska A., Socjologia kultury, Warszawa 1981, wybrane fragmenty.

Levi-Strauss C., Miejsce antropologii wśród nauk społecznych, w: tenże, Antropologia strukturalna, Warszawa 1970, s. 451-464.

Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, Warszawa 2014, hasła: dawność w teraźniejszości, konflikt pamięci, pamięć fałszywa, pamięć funkcjonalna, pamięć historyczna, pamięć indywidualna, pamięć kulturowa, pamięć lokalna, pamięć magazynująca, pamięc protetyczna, pamięć zbiorowa, postpamięć.

Morgan L.H., Społeczeństwo pierwotne, w: Świat człowieka - świat kultury. Antologia tekstów klasycznej antropologii, Warszawa 2009, s. 71-81.

Nowicka E., Świat człowieka - świat kultury, Warszawa 2007, rozdziały: II Podstawowe pojęcia antropologii, s. 45-88, IV Problemy praktyki badawczej i zastosowanie wyników badań, s. 147-176, VIII Struktura społeczna: pokrewieństwo i powinowactwo, s. 298-346, X System wyobrażeń o świecie, s. 389-414.

Piasek W., Notatki z etnografii myśli współczesnej w dziedzinie historii, Toruń 2019.

Pomian K., Historia - dziś, w: Historia dziś. Teoretyczne problemy wiedzy o przeszłości, Kraków 2014, s. 19-36.

Radcliffe-Brown A.R., Brat matki w Afryce Południowej, w: Świat człowieka - świat kultury. Antologia tekstów klasycznej antropologii, Warszawa 2009, s. 599-611.

Sahlins M., Wyspy historii, Kraków 2006, wybrane fragmenty.

Słownik etnologiczny. Terminy ogólne, Warszawa - Poznań 1987, hasła: animizm, antropologia ekonomiczna, antropologia kulturowa, antropologia polityczna, antropologia prawna, awunkulat, bilateralny system pokrewieństwa, braterstwo krwi, czarownictwo, dziedziczenie, egzogamia, endogamia, etnoarcheologia, etnografia, etnologia, fetyszyzm, fikcyjne pokrewieństwo, filiacja, grupa pochodzeniowa, konflikt kulturowy, kontakt kulturowy, kult, kult cargo, kultura chłopska, kultura duchowa, kultura ludowa, kultura materialna, kultura społeczna, kultura symboliczna, lewirat, lineaż, ludoznawstwo, magia, małżeństwo, małżeństwo grupowe, małżeństwo kuzynowskie, manizm, matriarchat, millenaryzm, mit, monogamia, patriarchat, pochodzenie, podwójny system pokrewieństwa, pokrewieństwo, poliandria, poligamia, preanimizm, promiskuityzm, przemienny system pokrewieństwa, rezydencja małżeńska, rodzina matrycentryczna, równoległy system pokrewieństwa, sororat, szok kulturowy, totemizm, unilinearny system pokrewieństwa, wymiana małżeńska, zakaz kazirodztwa.

Sontag S., Antropolog jako bohater, w: taż, Przeciw interpretacji i inne eseje, Kraków2012, s. 98-115.

Stomma L., Od "czarnej legendy" do kategorii "swój - obcy", w: tenże, Antropologia kultury wsi polskiej XIX wieku, Łódź 2002, s. 13-40.

Stomma L., Wierzenia o obcych, w: tenże, Antropologia kultury wsi polskiej XIX wieku, Łódź 2002, s. 41-72.

Stomma L., Portret z negatywu, w: tenże, Antropologia kultury wsi polskiej XIX wieku, Łódź 2002, s. 73-83.

Stomma L., Ludowość mityczna, w: tenże, Antropologia kultury wsi polskiej XIX wieku, Łódź 2002, s. 278-296.

Szacka B., Kultura, w: taż, Wprowadzenie do socjologii, Warszawa 2003, s. 73-92.

Szacka B., Zmiana społeczno-kulturowa, w: taż, Wprowadzenie do socjologii, Warszawa 2003, s. 93-116.

Środa M., Obcy, inny, wykluczony, Gdańsk 2020, wybrane fragmenty.

T

Wykład, konwersatorium.

Wykład kończy się egzaminem pisemnym na ocenę, zaś ocena z konwersatorium - na podstawie obecności oraz aktywności (analiza i synteza lektur).

1. Antropologia - etnologia - etnografia - ludoznawstwo

2. Subdyscypliny antropologii (antropologia biologiczna, antropologia ekologiczna, antropologia ekonomiczna, antropologia historyczna, antropologia medyczna, antropologia polityczna, antropologia prawna antropologia psychologiczna, etnoarcheologia, etnobotanika)

3. Antropologia i historia

4. Inny - Obcy - Wykluczony

5. Tolerancja, relatywizm kulturowy, racjonalność, szok kulturowy

6. Kultura (definicje kultury, dziedziny kultury i typy kultury)

7. Kultura ludowa, kultura chłopska

8. Typy społeczeństw (pierwotne, tradycyjne, przemysłowe, masowe, ponowoczesne)

9. Pokrewieństwo i powinowactwo

10. Mit - święta opowieść, archaiczny światopogląd czy wyobrażenie subiektywnie tylko prawdziwe?

11. Magia, religia, nauka

12. Gra / zabawa

13. Antropologia i pamięć

Bowie F., Antropologia religii. Wprowadzenie, Kraków 2008, s. 1-37.

Caillois R., Gry i ludzie, w: Antropologia widowisk. Zagadnienia i wybór tekstów, Warszawa 2005, s. 163-174.

Czyżewski M., Tolerancja i nietolerancja: pojęcia i postulaty, "Etyka", 2011, nr 44, s. 58-78.

Darnton R., Pracownicy podnoszą bunt. Wielka masakra kotów przy ulicy Saint -Severin, w: tenże, Wielka masakra kotów i inne epizody francuskiej historii kulturowej, Warszawa 2012, s. 93-124.

Domańska E., Mikrohistorie, Poznań 1999, wybrane fragmenty.

Encyklopedia antropologii społeczno-kulturowej, Warszawa 2008, hasła: antropologia biologiczna, antropologia ekonomiczna, antropologia medyczna, antropologia polityczna, antropologia psychologiczna, kazirodztwo, magia, małżeństwo, mit i mitologia, nauka, pochodzenie, pokrewieństwo, religia, racjonalność, relatywizm, religia, rodzina, rozpoznawanie ojcostwa, społeczeństwa łowieckie i zbierackie, społeczeństwa pasterskie, społeczeństwo pluralistyczne, społeczeństwo złożone, szamanizm, terminologia pokrewieństwa, zabawa/gra.

Geertz C., Antropologia i historia, w: tenże, Zastane światło, Kraków 2003, s. 151-170.

Hastrup K., Głos tubylca, w: taż, Droga do antropologii. Między doświadczeniem a teorią, Kraków 2008, s. 159-173.

Huisinga J., Homo ludens. Zabawa jako źródło kultury, w: Antropologia widowisk. Zagadnienia i wybór tekstów, Warszawa 2005, s. 143-162.

Kaniowska K., Antropologia i problem pamięci. „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa”, 2003, nr 3-4, s. 57-65.

Kapuściński R., Ten Inny, Kraków 2006.

Kłoskowska A., Socjologia kultury, Warszawa 1981, wybrane fragmenty.

Levi-Strauss C., Miejsce antropologii wśród nauk społecznych, w: tenże, Antropologia strukturalna, Warszawa 1970, s. 451-464.

Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, Warszawa 2014, hasła: dawność w teraźniejszości, konflikt pamięci, pamięć fałszywa, pamięć funkcjonalna, pamięć historyczna, pamięć indywidualna, pamięć kulturowa, pamięć lokalna, pamięć magazynująca, pamięc protetyczna, pamięć zbiorowa, postpamięć.

Morgan L.H., Społeczeństwo pierwotne, w: Świat człowieka - świat kultury. Antologia tekstów klasycznej antropologii, Warszawa 2009, s. 71-81.

Nowicka E., Świat człowieka - świat kultury, Warszawa 2007, rozdziały: II Podstawowe pojęcia antropologii, s. 45-88, IV Problemy praktyki badawczej i zastosowanie wyników badań, s. 147-176, VIII Struktura społeczna: pokrewieństwo i powinowactwo, s. 298-346, X System wyobrażeń o świecie, s. 389-414.

Piasek W., Notatki z etnografii myśli współczesnej w dziedzinie historii, Toruń 2019.

Pomian K., Historia - dziś, w: Historia dziś. Teoretyczne problemy wiedzy o przeszłości, Kraków 2014, s. 19-36.

Radcliffe-Brown A.R., Brat matki w Afryce Południowej, w: Świat człowieka - świat kultury. Antologia tekstów klasycznej antropologii, Warszawa 2009, s. 599-611.

Sahlins M., Wyspy historii, Kraków 2006, wybrane fragmenty.

Słownik etnologiczny. Terminy ogólne, Warszawa - Poznań 1987, hasła: animizm, antropologia ekonomiczna, antropologia kulturowa, antropologia polityczna, antropologia prawna, awunkulat, bilateralny system pokrewieństwa, braterstwo krwi, czarownictwo, dziedziczenie, egzogamia, endogamia, etnoarcheologia, etnografia, etnologia, fetyszyzm, fikcyjne pokrewieństwo, filiacja, grupa pochodzeniowa, konflikt kulturowy, kontakt kulturowy, kult, kult cargo, kultura chłopska, kultura duchowa, kultura ludowa, kultura materialna, kultura społeczna, kultura symboliczna, lewirat, lineaż, ludoznawstwo, magia, małżeństwo, małżeństwo grupowe, małżeństwo kuzynowskie, manizm, matriarchat, millenaryzm, mit, monogamia, patriarchat, pochodzenie, podwójny system pokrewieństwa, pokrewieństwo, poliandria, poligamia, preanimizm, promiskuityzm, przemienny system pokrewieństwa, rezydencja małżeńska, rodzina matrycentryczna, równoległy system pokrewieństwa, sororat, szok kulturowy, totemizm, unilinearny system pokrewieństwa, wymiana małżeńska, zakaz kazirodztwa.

Sontag S., Antropolog jako bohater, w: taż, Przeciw interpretacji i inne eseje, Kraków2012, s. 98-115.

Stomma L., Od "czarnej legendy" do kategorii "swój - obcy", w: tenże, Antropologia kultury wsi polskiej XIX wieku, Łódź 2002, s. 13-40.

Stomma L., Wierzenia o obcych, w: tenże, Antropologia kultury wsi polskiej XIX wieku, Łódź 2002, s. 41-72.

Stomma L., Portret z negatywu, w: tenże, Antropologia kultury wsi polskiej XIX wieku, Łódź 2002, s. 73-83.

Stomma L., Ludowość mityczna, w: tenże, Antropologia kultury wsi polskiej XIX wieku, Łódź 2002, s. 278-296.

Szacka B., Kultura, w: taż, Wprowadzenie do socjologii, Warszawa 2003, s. 73-92.

Szacka B., Zmiana społeczno-kulturowa, w: taż, Wprowadzenie do socjologii, Warszawa 2003, s. 93-116.

Środa M., Obcy, inny, wykluczony, Gdańsk 2020, wybrane fragmenty.

T

Wykład informacyjny oraz wykład konwersatoryjny

Metoda ćwiczeniowo-praktyczna oraz dyskusja seminaryjna w oparciu o przygotowany wcześniej materiał

Dyskusje (dyskusje w małych grupach, dyskusje na forum), wchodzenie w rolę, analizowanie i rozwiązywanie problemów, stacje zadaniowe, wizualizacje (mapy skojarzeń, mapy myśli).

Analizowanie tekstów wizualnych - trening w zakresie oglądania, interpretowania oraz formułowania antropologicznych komentarzy w stosunku do dokumentów i filmów fabularnych opisujących kulturę.

Wykład kończy się egzaminem, obejmującym całość omawianego materiału (wykłady, konwersatoria i lektury). Ocena końcowa mieści się w skali od 2 do 5, z połówkami punktu. Warunkiem przystąpienia do egzaminu jest uzyskanie zaliczenia konwersatorium.

Konwersatorium kończy się oceną. Warunkiem sine qua non jest obecność na zajęciach (dopuszczalne są dwie nieobecności) oraz aktywny udział w dyskusjach oparty na wcześniejszym zapoznaniu się z materiałami dotyczącymi danego zagadnienia (50 % oceny). Prowadzący ocenia również jakość projektów i wypowiedzi (50 % oceny).

1. Omówienie ogólnych pojęć związanych z etnologią (etnologia, etnografia, antropologia społeczna, antropologia kulturowa; atrybutywne i dystrybutywne rozumienie kultury, synchroniczne i diachroniczne podejście do badania kultury; interpretacja typu etic i typu emic, itd.).

2. Miejsce etnologii/antropologii w polu nauk humanistycznych i społecznych oraz jej alianse z innymi dyscyplinami.

3. Postawa antropologa i swoistości antropologicznego rozumienia i opisywania świata.

4. Kultura i antropologiczne dylematy wobec niej.

5. Imperatyw badań terenowych i dokumentowania zjawisk.

6. Fundamentalne kategorie studiów nad kulturą: język, wizualność, organizacja i struktura społeczna, ekonomie, polityki, ciało, płeć, kultura symboliczna, sztuka, magia, religia, rytuał, spektakle i widowiska.

1. Chris Barker, Studia kulturowe. Teoria i praktyka, tł. A.Sadza, WUJ, Kraków 2005

2. Nigel Barley, Niewinny antropolog, tł. E. Szyler, Prószyński i S- ka, Warszawa 1997

3. Wiedza o kulturze Część I, Antropologia kultury. Zagadnienia i wybór tekstów, red. Andrzej Mencwel, WUW, Warszawa 1995

4. Wojciech Burszta, Antropologia kultury. Tematy, teorie, interpretacje, Zysk i S- ka, Poznań 1998

5. Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej i Kontynuacje, red. Ewa Nowicka, Marian Kempny, PWN, Warszawa 2003, 2004

6. Dominic Strinati, Wprowadzenie do kultury popularnej, Zysk i S- ka, Poznań 1998

7. Antropologia słowa. Zagadnienia i wybór tekstów, red. Grzegorz Godlewski, WUW, Warszawa 2004

8. Rytuał. Przeszłość i teraźniejszość, red. Marian Filipiak, Maciej Rajewski, Wyd. UMC-S, Lublin 2006

9. Halina Mielicka, Antropologia Świąt i świętowania, Wyd. Akademii Świętokrzyskiej, Kielce 2006

10. Wojciech Dudzik, Karnawały w kulturze, Sic!, Warszawa 2005

11. Antropologia widowisk. Zagadnienia i wybór tekstów, red. Leszek Kolankiewicz, WUW, Warszawa 2005

12. Antropologia ciała. Zagadnienia i wybór tekstów, red. Małgorzata Szpakowska,WUW, Warszawa 2008

13. Potęga świata wyobrażeń czyli archetypologia według Gilberta Duranda, red. Krystyna Falicka, Wed. UMC-S, Lublin 2002

14. Thomas Hylland Eriksen, Małe miejsca, wielkie sprawy. Wprowadzenie do antropologii społecznej i kulturowej, tł. J.Wołyńska, Volumen, Warszawa 2007

15. Harriet Bradley, Płeć, tł. E.Chomicka, Sic!, Warszawa 2008

16. Arthur F. Jones, Wstęp do historii sztuki, tł. A. Zahaczewska- Dobrowolska, M. Kulak, Zysk i S- ka, Poznań 1999

17. C. Levi-Strauss, Miejsce antropologii wśród nauk humanistycznych, w: Antropologia strukturalna, 1970.