Ekologia rzek

T

Podające: wykład informacyjny audiowizualny (prezentacja PowerPoint, film dokumentalny)

Eksponujące: pokaz, pokaz multimedialny

Poszukujące: dyskusja

Praktyczne: obserwacja makroskopowa i pomiar w terenie

ćwiczenia oparte na wykorzystaniu materiałów źródłowych

Na ocenę z wykładu składa się obecność na wykładach oraz ocena z egzaminu pisemnego (test otwarty).

Warunkiem koniecznym zaliczenia ćwiczeń jest: - obecność na ćwiczeniach, udział w zajęciach terenowych, uzyskanie pozytywnej oceny z prezentowanego wybranego tematu i aktywna dyskusja

Ocenę końcową z przedmiotu stanowi ocena ważona z wykładu (70%) oraz z ćwiczeń (30%).

Morfologia koryta rzecznego (m.in. profil podłużny doliny rzecznej, typy źródeł, różnica między deltą a estuarium, jak powstają meandry). Typy rzek. Rzeki świata.

· Hydrograficzna charakterystyka sieci rzecznej Polski, historia sieci rzecznych na obszarze Polski.

· Wpływ plejstocenu na współczesna sieć rzeczną oraz obraz fauny ekosystemów wodnych na półkuli północnej. Główne refugia glacjalne w Europie, kierunki rekolonizacji po zlodowaceniach i ich wpływ na kształtowanie zespołów ryb.

· Czynniki wpływające na rozmieszczenie organizmów w rzekach i formowanie się zgrupowań: czynniki fizyko-chemiczne i biotyczne, próby znalezienia uniwersalnych wzorców rozmieszczenia organizmów wzdłuż biegu rzeki (krainy rybne, river continuum). Ograniczenia tych koncepcji.

· Związki między różnymi ciekami dorzecza, rola głównej rzeki w systemie – nowe spojrzenie na badania fauny rzecznej i ochrony różnorodności biologicznej.

· Przystosowania organizmów do życia w nurcie.

· Charakterystyka zbiorników zaporowych: najważniejsze zbiorniki zaporowe w Polsce, porównanie właściwości środowiska zbiornika zaporowego z rzeką i jeziorem, wpływ spiętrzenia wód na jakość wody i biocenozy wodne (fitoplankton, zooplankton, bentofaunę, ryby i ptaki), pozytywne i negatywne oddziaływania zbiorników zaporowych na środowisko życia człowieka (racjonalna gospodarka wodna, przeciwdziałanie stanom powodziowym, zmiany użytkowania ziemi, przesiedlenia itp.).

· Antropogeniczne zaburzenia w systemach rzecznych; główne zagrożenie dla różnorodności biologicznej, formy ochrony ekosystemów wodnych Polsce.

· Autotrofy w rzekach: peryfiton, makrofity, fitoplankton.

· Heterotroficzne źródła energii.

· Zależności troficzne w biocenozach wód płynących. Grupy funkcjonalne bezkręgowych konsumentów. Gildie. Udział makrobezkręgowców w rozpadzie materii organicznej w rzekach.

· Dryf bezkręgowców w rzekach. Czynniki abiotyczne i biotyczne determinujące gęstość dryfu.

· Makrobezkręgowce w ocenia jakości wody rzek.

Allan J. D. 1998. Ekologia wód płynących. PWN, Warszawa.

Bajkiewicz-Grabowska E., Mikulski Z. 2006. Hydrologia ogólna. PWN, Warszawa.

Cummins K. W., Wilzbach M. A. 1985. Field procedures for analysis of functional feeding groups of stream macroinvertebrates. Appalachian Environmental Laboratory, Univ. Maryland Press, USA, 1611: 1-18.

Galicka W. 1999. Zbiorniki zaporowe. (W:) Ochrona środowiska i żywych zasobów przyrody. Wybrane zagadnienia. Olaczek R., Warcholińska A.W. (red.). Wydawnictwo Uniwersytetu łódzkiego, Łódź, 253-272.

Grzybkowska M. 1999. Makrobezkręgowce w ocenie jakości wody rzek. (W:) Ochrona środowiska i żywych zasobów przyrody. Wybrane zagadnienia. Olaczek R., Warcholińska A.W. (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 273-299.

Grzybkowska M. 2000. Dryf(t) nie tylko genetyczny i kontynentalny (Drift: not only genetic and continental). Kosmos, 49: 113-122.

Lampert W., Sommer U. 1996. Ekologia wód śródlądowych. PWN, Warszawa.

T