UNIWERSYTET ŁÓDZKI - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Wiedza o historycznym rozwoju polszczyzny (fleksja)

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 0100-PL401A
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (brak danych)
Nazwa przedmiotu: Wiedza o historycznym rozwoju polszczyzny (fleksja)
Jednostka: Wydział Filologiczny
Grupy:
Punkty ECTS i inne: 0 LUB 5.00 (w zależności od programu) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.
zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: (brak danych)
Forma studiów:

stacjonarne
Wymagania wstępne:

Zaliczenie zajęć z Wiedzy o historycznym polszczyzny (fonetyka) oraz podstawowa wiedza z zakresu gramatyki języka polskiego.
Skrócony opis:

Wykład towarzyszy zajęciom konwersatoryjnym z tego przedmiotu. Celem

wykładu jest wykształcenie umiejętności interpretacji procesów i zmian językowych z zastosowaniem metod językoznawstwa diachronicznego oraz ukazanie najważniejszych tendencji rozwojowych zachodzących w systemie fleksyjnym języka polskiego.

Konwersatorium ma na celu wykształcenie umiejętności interpretacji procesów i zmian językowych zachodzących w systemie fleksyjnym języka polskiego. W toku zajęć student odnajduje rezultaty tych zmian w staropolskich tekstach pisanych i we współczesnej polszczyźnie. Założeniem przedmiotu jest wykształcenie umiejętności samodzielnej rekonstrukcji wybranych form językowych oraz opanowanie przez studenta podstawowej terminologii dotyczącej językoznawstwa diachronicznego.
Efekty uczenia się:

Student zna i rozumie:

ew1. podstawową wiedzę o powiązaniu gramatyki historycznej języka polskiego z innymi naukami humanistycznymi (01P-1A_W01);

ew2. podstawową terminologię nauk filologicznych (01P-1A_W02);

ew3. wiedzę ogólną, obejmującą terminologię, teorie i metodologię z zakresu językoznawstwa historycznego (01P-1A_W03);

ew4. wiedzę szczegółową z zakresu polonistycznego językoznawstwa historycznego (01P-1A_W04);

ew5. kompleksową naturę języka oraz złożoność i historyczną zmienność jego znaczeń (01P-1A_W04);

ew6. najważniejsze zmiany fleksyjne, które zaszły w najdawniejszej fazie ewolucji języka polskiego; koncepcje pochodzenia języka polskiego; (01P-1A_W04).

Student potrafi:

eu1. wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje z wykorzystaniem różnych źródeł i sposobów (01P-1A_U01);

eu2. rozpoznać różne rodzaje tekstów polskich oraz przeprowadzić ich analizę gramatyczną z zastosowaniem metod językoznawstwa historycznego; rekonstruować formy prasłowiańskie (01P-1A_U02);

eu3. merytorycznie argumentować, z wykorzystaniem poglądów innych autorów, oraz prawidłowo formułować wnioski (01P-1A_U06);

eu4. przygotować prace pisemne w języku polskim z zakresu gramatyki historycznej języka polskiego z wykorzystaniem podstawowych ujęć teoretycznych, a także różnych źródeł (01P-1A_U07);

eu5. przygotować wystąpienie ustne w języku polskim, dotyczące zagadnień szczegółowych z zakresu gramatyki historycznej języka polskiego z wykorzystaniem podstawowych ujęć teoretycznych, a także różnych źródeł (01P-1A_U08);

eu6. porozumiewać się z wykorzystaniem różnych kanałów i technik komunikacyjnych, ze specjalistami w zakresie językoznawstwa polonistycznego w języku polskim (01P-1A_U9).

Student jest gotów do:

ek1. krytycznej oceny posiadanej wiedzy historycznojęzykowej, zna zakres nabytych umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i rozwoju (01P-1A_K01);

ek2. współpracy w grupie w zakresie organizowania jej pracy oraz wchodzenia w wyznaczone role (01P-1A_K02).

Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2022/2023" (zakończony)

Okres: 2023-02-20 - 2023-09-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia konwersatoryjne, 30 godzin więcej informacji
Wykład, 15 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Danuta Kowalska
Prowadzący grup: Danuta Kowalska, Ewa Woźniak
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Ocena zgodna z regulaminem studiów
Ćwiczenia konwersatoryjne - Ocena zgodna z regulaminem studiów
Wykład - Ocena zgodna z regulaminem studiów

Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2021/2022" (zakończony)

Okres: 2022-02-21 - 2022-09-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia konwersatoryjne, 30 godzin więcej informacji
Wykład, 15 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Danuta Kowalska
Prowadzący grup: Anetta Gajda, Magdalena Gozdek, Irena Jaros, Danuta Kowalska, Ewa Woźniak, Rafał Zarębski
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Ocena zgodna z regulaminem studiów
Ćwiczenia konwersatoryjne - Ocena zgodna z regulaminem studiów
Wykład - Ocena zgodna z regulaminem studiów
Czy ECTS?:

T
Metody dydaktyczne:

Ćwiczenia przedmiotowe; klasyczna metoda problemowa, dyskusja dydaktyczna.


Wykład konwencjonalny, wykład z prezentacją multimedialną,

klasyczna metoda problemowa. Wykład prowadzony w trybie online.
Sposoby i kryteria oceniania:

Konwersatorium kończy się zaliczeniem na ocenę. Studenta obowiązuje obecność na konwersatorium (dopuszczalne dwie nieobecności), aktywne w nim uczestnictwo i bieżące wykonywanie ćwiczeń (oceniane w sposób ciągły) oraz zaliczenie kolokwium. Na ocenę ostateczną składa się w 50% ocena wykonania ćwiczeń i w 50% ocena pracy pisemnej.


Studenta obowiązuje uczestnictwo w wykładzie (dopuszczalna jedna nieobecność).


Przedmiot kończy się egzaminem, który obejmuje materiał realizowany w ramach następujących zajęć (konwersatorium oraz wykład): Wprowadzenie do językoznawstwa historycznego, Wiedza o historycznym rozwoju polszczyzny (fonetyka) oraz Wiedza o historycznym rozwoju polszczyzny (fleksja). Na ocenę końcową z przedmiotu składa się ocena z egzaminu (wykładu) - 70% oraz ocena z konwersatorium – 30%.
Szczegółowe treści kształcenia:

1. Kategorie fleksji nominalnej w historii polszczyzny: rodzaj, przypadek, liczba. Powstanie opozycji między rodzajami męskożywotnym i niemęskożywotnym, męskoosobowym i niemęskoosobowym.

2. Rodzaj a deklinacja we fleksji rzeczownikowej Przekształcenie prasłowiańskich deklinacji tematowych w deklinacje oparte na kryterium rodzaju gramatycznego. Typy deklinacyjne ekspansywne i recesywne.

3. Przegląd zmian w wybranych przypadkach, liczbach, rodzajach deklinacji rzeczownikowej: zmiany analogiczne, upraszczanie i semantyzacja.

4. Relikty i innowacje fleksji zaimkowej. Różnice w deklinacji zaimków nierodzajowych i rodzajowych. Formy enklityczne.

5. Dzieje fleksji przymiotnika. Odmiana prosta i złożona. Fleksja liczebnika - staropolskie kategorie recesywne.

6. Kategorie fleksji werbalnej w dziejach polszczyzny: osoba, liczba, czas, tryb, strona, aspekt. Formy wyrażające czynność przeszłą. Imperfectum i aoryst. Geneza dzisiejszych form czasu przeszłego. Strona bierna a czas dawniej i dziś. Tryb a osoba. Czas a aspekt.

7. Imperativus — polskie innowacje. Conditionalis. Wzajemne wpływy form trybu przypuszczającego i czasu przeszłego.

8. Praesens. Podział na koniugacje w prajęzyku i w polszczyźnie. Typy produktywne i nieproduktywne. Archaizmy koniugacji –e/o– i atematycznej. Innowacje w koniugacji –je/jo–.

9. Zmiany fleksji i składni imiesłowów


Literatura:

Literatura podstawowa

Z. Klemensiewicz, T. Lehr-Spławiński, S. Urbańczyk, Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa 1955 (i wyd. nast.).

K. Długosz-Kurczabowa, S. Dubisz, Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa 1998, wyd. 2, Warszawa 2001 (lub wydania następne).

S. Rospond, Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa 1971.

Słowniki

A. Bańkowski, Etymologiczny słownik języka polskiego, Warszawa 2000.

W. Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 2005.

A. Brückner, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 1957 (lub wyd. następne).

S. B. Linde, Słownik języka polskiego, t. I-VI, wyd. II, Lwów 1854-1860, wyd. III, Warszawa 1951 (lub wyd. następne).

F. Sławski, Słownik etymologiczny języka polskiego, (A-Ł), Kraków 1952 i następne.

Słownik staropolski, red. S. Urbańczyk, Warszawa 1953 nast.

Słownik polszczyzny XVI wieku, red. M. R. Mayenowa, t. I-XXI, (A-P), Wrocław 1966 i nast.

Wybory tekstów

S. Vrtel-Wierczynski (red.), Wybór tekstów staropolskich. Czasy najdawniejsze do 1543 r., Warszawa 1969.

W. Wydra, W. R. Rzepka, (red) Chrestomatia polska. Teksty do roku 1543, Wrocław 1995.

Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2020/2021" (zakończony)

Okres: 2021-03-08 - 2021-09-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia konwersatoryjne, 30 godzin więcej informacji
Wykład, 15 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Danuta Kowalska
Prowadzący grup: Anetta Gajda, Magdalena Gozdek, Irena Jaros, Danuta Kowalska, Katarzyna Sicińska
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Ocena zgodna z regulaminem studiów
Ćwiczenia konwersatoryjne - Ocena zgodna z regulaminem studiów
Wykład - Ocena zgodna z regulaminem studiów
Czy ECTS?:

T
Metody dydaktyczne:

Ćwiczenia przedmiotowe; klasyczna metoda problemowa, dyskusja dydaktyczna.


Wykład konwencjonalny, wykład z prezentacją multimedialną,

klasyczna metoda problemowa


Sposoby i kryteria oceniania:

Konwersatorium kończy się zaliczeniem na ocenę. Studenta obowiązuje obecność na konwersatorium (dopuszczalne dwie nieobecności), aktywne w nim uczestnictwo i bieżące wykonywanie ćwiczeń (oceniane w sposób ciągły) oraz zaliczenie kolokwium. Na ocenę ostateczną składa się w 50% ocena wykonania ćwiczeń i w 50% ocena pracy pisemnej.


Studenta obowiązuje obecność na wykładzie (dopuszczalna jedna nieobecność).


Przedmiot kończy się egzaminem, który obejmuje materiał realizowany w ramach następujących zajęć (konwersatorium oraz wykład): Wprowadzenie do językoznawstwa historycznego, Wiedza o historycznym rozwoju polszczyzny (fonetyka) oraz Wiedza o historycznym rozwoju polszczyzny (fleksja). Na ocenę końcową z przedmiotu składa się ocena z egzaminu (wykładu) - 70% oraz ocena z konwersatorium – 30%.
Szczegółowe treści kształcenia:

1. Kategorie fleksji nominalnej w historii polszczyzny: rodzaj, przypadek, liczba. Powstanie opozycji między rodzajami męskożywotnym i niemęskożywotnym, męskoosobowym i niemęskoosobowym.

2. Rodzaj a deklinacja we fleksji rzeczownikowej Przekształcenie prasłowiańskich deklinacji tematowych w deklinacje oparte na kryterium rodzaju gramatycznego. Typy deklinacyjne ekspansywne i recesywne.

3. Przegląd zmian w wybranych przypadkach, liczbach, rodzajach deklinacji rzeczownikowej: zmiany analogiczne, upraszczanie i semantyzacja.

4. Relikty i innowacje fleksji zaimkowej. Różnice w deklinacji zaimków nierodzajowych i rodzajowych. Formy enklityczne.

5. Dzieje fleksji przymiotnika. Odmiana prosta i złożona. Fleksja liczebnika - staropolskie kategorie recesywne.

6. Kategorie fleksji werbalnej w dziejach polszczyzny: osoba, liczba, czas, tryb, strona, aspekt. Formy wyrażające czynność przeszłą. Imperfectum i aoryst. Geneza dzisiejszych form czasu przeszłego. Strona bierna a czas dawniej i dziś. Tryb a osoba. Czas a aspekt.

7. Imperativus — polskie innowacje. Conditionalis. Wzajemne wpływy form trybu przypuszczającego i czasu przeszłego.

8. Praesens. Podział na koniugacje w prajęzyku i w polszczyźnie. Typy produktywne i nieproduktywne. Archaizmy koniugacji –e/o– i atematycznej. Innowacje w koniugacji –je/jo–.

9. Zmiany fleksji i składni imiesłowów


Literatura:

Literatura podstawowa

Z. Klemensiewicz, T. Lehr-Spławiński, S. Urbańczyk, Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa 1955 (i wyd. nast.).

K. Długosz-Kurczabowa, S. Dubisz, Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa 1998, wyd. 2, Warszawa 2001 (lub wydania następne).

S. Rospond, Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa 1971.

Słowniki

A. Bańkowski, Etymologiczny słownik języka polskiego, Warszawa 2000.

W. Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 2005.

A. Brückner, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 1957 (lub wyd. następne).

S. B. Linde, Słownik języka polskiego, t. I-VI, wyd. II, Lwów 1854-1860, wyd. III, Warszawa 1951 (lub wyd. następne).

F. Sławski, Słownik etymologiczny języka polskiego, (A-Ł), Kraków 1952 i następne.

Słownik staropolski, red. S. Urbańczyk, Warszawa 1953 nast.

Słownik polszczyzny XVI wieku, red. M. R. Mayenowa, t. I-XXI, (A-P), Wrocław 1966 i nast.

Wybory tekstów

S. Vrtel-Wierczynski (red.), Wybór tekstów staropolskich. Czasy najdawniejsze do 1543 r., Warszawa 1969.

W. Wydra, W. R. Rzepka, (red) Chrestomatia polska. Teksty do roku 1543, Wrocław 1995.

Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest UNIWERSYTET ŁÓDZKI.
kontakt deklaracja dostępności mapa serwisu USOSweb 7.1.1.0-6